Mustaqil ta’lim “Boshlang’ich ta’lim pedagogikasi, innovatsiya va integratsiyasi” fanidan metodik ko‘rsatma

Motivatsion 
ko‘nikma
 - 
shaxs motivlarining 
yig‘indisi
va shaxsning ijodiy, 
ilmiy mehnatga layoqatliligining belgisi sifatida qaraladi. Anglangan motivatsiya 
asosida shakllanayotgan bilishga qiziqish ilmiy ish uchun muhim ahamiyat kasb 
etadi.
Gnostik 
ko‘nikma
 -
bo‘lajak
mutaxassis shaxsi va kasbiy faoliyatini ijodiy 
jihatdan amalga oshirishga 
yo‘naltirilganligining
shakllanishini, uning 
tadqiqotchilik xarakterini nazarda tutadi; ilmiy tadqiqot faoliyatidagi metodologik 
bilimlar majmui hamda tadqiqotchi shaxsiy fazilatlari va 
ko‘nikmalarini
, bevosita 
talabalar ilmiy tadqiqot faoliyati tajribasini 
o‘z
ichiga oladi. 
Ilmiy-ijodiy faoliyat
ko‘nikmasi
-
shaxsning mustaqil ishiga, mustaqil 
rivojlanishiga 
yo‘naltirilgan
bo‘lib
, quyidagi tadqiqotchilik 
ko‘nikma
va 
malakalarida ifodalanadi: muammoni 
ko‘ra
bilish, uni qisqa va aniq ifodalay olish,
ilmiy farazni aniqlash, rejalashtirish, olingan 
ma’lumotlarni
yig‘ish
, tahlil qilish; 
umumlashtirish va xulosalar chiqarish; ilmiy tadqiqot natijalarini rasmiylashtirish 
va taqdimotini 
o‘tkazish
. 
Talabalar tadqiqotchilik faoliyatiining samaradarligi 
o‘zaro
bog‘langan
quyidagi 
yo‘nalishlar
bo‘yicha
amalga oshiriladi: psixologik, nazariy-metodologik 
va texnologik.
Psixologik 
yo‘nalish
.
Ilmiy ishni muvaffaqiyatli amalga oshirish 
ko‘plab
omillarga, jumladan, tadqiqotchi shaxsining individual-psixologik xususiyatlariga 
ham 
bog‘liq
Qobiliyat 
–
umumiy psixologik tushuncha 
bo‘lib
, shaxsning individual-
psixologik xususiyatlari jamini anglatadi va u yoki bu faoliyatni muvaffaqiyatli 
amalga oshirishning muhim sharti hisoblanadi. Ongli ravishda faoliyat yuritish, 
ilmiy muammo mohiyatini anglagan holda izlanish olib borish, tanqidiylik, 
mustaqillik, irodaviylik, 
qat’iyatlilik
va shaxsning boshqa sifatlari shular 
jumlasidandir. Tadqiqotchilik faoliyati bilan 
shug‘ullanayotgan
talabalar qatorida 
bunday sifatlar har qanday mutaxassis uchun juda muhim hisoblanadi. Tadqiqot 
muammosini aniqlab olish uchun talaba 
o‘ziga
o‘zi: «
Men nimani istayman
?», 
«
Nima uchun aynan shuni istayman
?» 
degan savollarni berishi kerak. Shundagina 
u farazlarni tekshirish va haqiqatni isbotlash 
yo‘llarini
qidirib topishga, jiddiy 
tadqiqot ishlarini bajarishga 
o‘zini
psixologik jihatdan tayyorlab boradi.
Ilmiy faoliyatning mahsuldorligi 
xotiran
ing imkoniyatlari bilan 
chambarchas 
bog‘liqdir
. Xotira 
o‘tmish
tajribani tashkil etish va saqlab qolish 
jarayonini bildirib, bu jarayonlar undan faoliyat davomida qaytadan foydalanish 
yoki ong doirasiga qaytib kirishiga imkon beradi. 
Xotira
quyidagi sifatlar bilan xarakterlanadi: eslab qolishning tezligi,
eslab qolishning hajmi, eslab qolish uzoqligi (davomiyligi) va aniqligi. Faqat juda 
kerakli narsalarni eslab qolish, kam talab qilinadigan va kam kerakli 
bo‘lganlarni
esa vaqti kelguncha esdan chiqara olish 
ko‘nikmasi
, ayniqsa, muhim ahamiyat 
kasb etadi. Kutubxonalardagi bibliografik 
ko‘rsatkich
, referativ jurnallar, tizimli 

---

8 
va 
ma’lumotnomali
kataloglarning tegishli 
bo‘limlarini
ko‘rib
chiqish xotiraning 
yo‘naltirilganligi
, kashfiyotchilik qobiliyatini rivojlantirishda 
ko‘maklashadi
.
Bundan tashqari, xotirani turli xil mashqlar asosida rivojlantirish mumkin. 
Tadqiqot jarayonida kuzatuvchanlik asosiy empirik tadqiqot uslublaridan 
biri 
bo‘lib
, insonning shunday qobiliyatini bildiradiki, u predmetlar, hodisalar va 
jarayonlarning muhim, xarakterli, shu jumladan,
ko‘zga
deyarli tashlanmaydigan 
xossalarini 
ko‘ra
bilishda namoyon 
bo‘ladi
.