Mustaqil ta’lim “Boshlang’ich ta’lim pedagogikasi, innovatsiya va integratsiyasi” fanidan metodik ko‘rsatma

Nazariy-metodologik 
yo‘nalish
 
o‘z
ichiga quyidagilarni oladi: tadqiqotchi 
tomonidan
ma’lum
metodologik 
me’yorlar
yoki qoidalarni bilishni, ilmiy bilishni; 
ulardan izlanish vazifalarini hal qilish jarayonida foydalana olish 
ko‘nikmasini
; 
bilish, boshqarish va loyihalashning 
ma’lum
konsepsiyalari, shakl va uslub 
(metod)larini ilmiy asoslay olish, tanqidiy fikrlash va ijodiy foydalanishga 
qobiliyatini; asosiy tadqiqotchilik yondashuvlariga ega 
bo‘lish
ni. 
Texnologik 
yo‘nalishga
 
quyidagi 
ko‘nikmalar
kiradi: izlanish olib borganda 
maqsadga 
yo‘naltirilgan
fikriy operatsiyalardan foydalana olish; turli tadqiqotchilik 
vazifalarini ijodiy hal qila olish; muhim 
bo‘lgan
muammolarga 
to‘xtalish
;
tadqiqotchilik vazifalarini hal qilishda axborotlashtirish vositalarini 
qo‘llash
; 
ekspertizani amalga oshirish.
Yuqorida 
ko‘rsatib
o‘tilgan
yo‘nalishlarni
amalga oshirish tadqiqot ishini 
olib boruvchi talabada tadqiqotchilik qobiliyatining shakllanishiga yordam beradi.
Keltirilgan natijalar mavjud holatni yaxshilash, talaba - yoshlarni ilmiy 
tadqiqot ishlariga maqsadli yo‘naltirish hamda kafedralarning ilmiy salohiyati 
ko‘rsatkichlarini kuchaytirishga katta talab borligini ko‘rsatib turibdi 
Oliy ta’limda talabalar tadqiqotchilik faoliyatlarining aniq yo‘nalishlariga 
ega bo‘ladilar.
Oliy o‘quv yurti talabasi – mustaqil ravishda ta’lim oluvchi shaxsdir. 
Talaba - (lotincha - qunt bilan ishlovchi, shug‘ullanuvchi, mustaqil ravishda 
bilim oluvchi) – oliy o‘quv yurti bilim oluvchisidir. 
“Talaba” so‘zi arab tilidan o‘zbek tiliga o‘zlashgan bo‘lib, ma’nosi “istovchi, 
talab etuvchi, qidiruvchi, o‘quvchi, tinglovchi” kabi ma’nolarni anglatadi. ﺔﺒﻠﻄ 
[talabatun] «Talabatun» so‘zi “tolib” so‘zining “siniq” ko‘plik shakli bo‘lib, 
o‘zbek tilida birlik ma’nosida qo‘llanadi.1 
Arastu “Metafizika” asarida bir necha juft toifalar, ya’ni zaruriyat va tasodif, 
butun va bo‘lak, yakkalik va umumiylik toifalarining mohiyati va ularning o‘zaro 
aloqadorligi haqidagi fikrlarni ilgari surgan. Uning yozishicha, dialektika - barcha 
fanlarga ham daxldordir2. Har bir fanni o‘qitishda mantiq ilmining to‘rtta asosiy 
qonun-qoidasiga rioya qilinmas ekan, ilmiy tafakkurni rivojlantirish haqida gap 
ham bo‘lishi mumkin emas. Ya’ni ayniyat qonuni - biror narsa haqidagi fikr 
tugamasdan boshqasiga o‘tib ketmaslik; ziddiyatsizlik qonuniga binoan bir 
1
Арабско-русский словарь. Т-I,Т.: Камалак, 1994. составитель И.И.Баранов. 247 с.
2
Арасту. Асарлар. –Т.2. -М.,1973.-355 б. 
3 
Қаршибоев
Ҳ.Қ., Сувонов О.С. Илм орқали билим эгаллашнинг шарт
-
шароитлари. ГулДУ 
ахборотномаси.,2006 йил. 32
-
б.

---

9 
vaqtning o‘zida ikkita zid fikrning bo‘lmasligi; istisno qonuni bir vaqtning o‘zida 
ikkita zid fikrdan biri hamisha rost bo‘lib, ikkinchisi yolg‘on bo‘lishi; yetarli asos 
qonuni dalillar asosida o‘z fikrini isbotlash bo‘lib, to‘g‘ri fikrlash asoslanganlikni, 
isbotlashni talab qiladi. 
Mustaqil fikrlash – insonning o‘z oldida turgan muammoni aniq maqsad va 
vazifalarni belgilagan holda o‘z bilimi hamda hayotiy tajribalariga tayanib, o‘z 
intellektual imkoniyati darajasida turli yo‘l, usul, vositalar yordamida, mustaqil 
ravishda hal qilishdan iborat bo‘lgan aqliy faoliyatidir. 
Talaba ongli ravishda hech kimning yordamsiz o‘z oldiga u yoki bu masalalarni, 
maqsadlarni qo‘yib, faoliyatini rejalashtirish va amalga oshirish singari bir muncha 
ahamiyatli imkoniyatlarni o‘z ichiga oladi3 
Yuqoridagi fikrlarga tayangan holda, shuni aytishimiz joizki, talaba - yoshlar 
dalillash, asoslash, ziddiyatsizlik, istisno, ayniyat qonunlarini puxta bilmog‘i, 
shundan so‘nggina ilmiy asoslangan to‘g‘ri fikr yurita olmog‘i mumkin. 
Demak, talabalarning ilmiy tadqiqot ishlarini tashkil etish samaradorligi talaba 
tafakkuri darajasiga bog‘liq bo‘lib, tafakkur - ilmiy asoslangan, mustaqil, mantiqiy 
bo‘lmog‘i lozim.