Musiqa nazariyasi

uchinchi qismi – repriza
birinchi qism 
materialining asosiy tonallikda takrorlanishi bilan tavsiflanadi. Birinchi qism bilan 
о‘xshashlik tamoyiliga kо‘ra farqlanadigan reprizalarning uchta turi mavjud.
a) Birinchi qism materiali о‘zgarishsiz takrorlansa, aniq repriza deb 
ataladi. 
Matnda u yozilmaydi va Da Capo tarzida ifodalanadi, bu «boshidan» 
degan ma’no anglatadi. 
Ammo kо‘pincha reprizaga u yoki bu darajada sezilarli о‘zgartirishlar 
kiritiladi. Bunday reprizada nafaqat uning hajmi, balki tematik materialning 
rivojlanish xarakteri ham о‘zgarishi mumkin.
Qisqartirilgan reprizalarda, odatda, sodda uch qismli shaklning faqat birinchi 
bо‘limi (a) mavjud bо‘ladi. Ikkinchi (v) hamda uchinchi (a1) bо‘limlar mavjud 
emas.
Uning sxemasi quyidagicha kо‘rinishga ega: 
A C A 
a + b + a c a 
Tematik 
materialning 
yangilanish 
darajasi 
va 
xarakteriga 
kо‘ra, 
о‘zgartirilgan rerizalar: variatsiyalangan va dinamik bо‘lishi mumkin.
b) Variatsiyalangan reprizalarda
material bayoni asosiy mavzu 
xarakterini о‘zgartirmaydigan ayrim faktura о‘zgarishlari bilan beriladi. 
Variatsiyalash 
kuyni 
noakkord 
ovozlar 
yordamida 
ornamentlash 
(bezaklashda), ritm о‘zgarishlarida va h.k. ifodalanishi mumkin.
Bu usullar mavzuning melodik tо‘yinganligini kuchaytiradi, uni boyitadi va 
detallashtiradi. Ular murakkab uch qismli shaklda yozilgan turkumlarning ohista 
qismlaridagi reprizalar uchun xos sanaladi (Betxoven. Sonata № 16, II q. Andante 
gratsiozo). 
Aniq ifodalangan tasviriy ibtidoli dasturiy asarlarda variatsiyalangan 
reprizalar alohida shtrixlar bilan bо‘yoqdorlikni kuchaytirishi, asarning ma’lum 
qismlarini yanada ta’kidlashi mumkin (masalan:F. List. «Vallenshtadt kо‘li 
yonida»).
s) 
Romantiklarning