Musiqa nazariyasi

Kirish (
muqaddima
) 
materiali hamma vaqt ham asosiy mavzu bilan bog‘liq 
emas. Ba’zida kirish mavzuni tayyorlaydigan dominantadagi organ punkti bо‘lishi 
mumkin (Shopen. Mazurka. №20). 
Koda 
uchun 
katta 
garmonik 
barqarorlik, 
asosiy 
tonallikning 
mustahkamlanishi, subdominanta tomon og‘ish, tez-tez kadanslash, tonikada organ 
punktini qо‘llash xos.
Asosiy tushunchalar: 
Birinchi qismi oddiy ikki yoki uch qismli shakl, о‘rtaliq chekka qismlar 
bilan yorqin kontrastlaydigan, repriza birinchi qismning aynan yoki о‘zgarishli 
takroridan iborat shaklga murakkab uch qismli shakl deyiladi. 
Nazorat savollari: 
1. Murakkab uch qismli shakl nima? 
2. Murakkab uch qismli shaklning birinchi qismlari qaysi shaklda yoziladi? 
3. Birinchi qism ichidagi repriza qaysi shaklda yoziladi? 
4. Murakkab uch qismli shakl о‘rtalig‘ining qanday 
turlarini bilasiz? 
5. Murakkab uch qismli shaklda trio nimadan iborat? 
6. Epizod qaysi materialga quriladi? 
7. Betxovenning qaysi sonatasida trio davriya shaklida yozilgan? 
8. Trio bilan epizod о‘rtasidagi umumiylik nimada? 
9. Repriza nima? 
10. Dinamik repriza nima? 
TAHLIL UCHUN MATERIAL: 

---

84 
 
M. Ashrafiy. «Sо‘zsiz qо‘shiq»
 
L.Betxoven. Sonata № 1, SH q. - menuet., № 7.II ,III q., № 11,III q, № 16, II q. 
Andante grazioso 
L.Betxoven. Simfoniya № 9, II q., № 7, II q. – Allegretto 
G. Mushel. «Vokaliz» 
Shopen. Mazurka № 7, 20, noktyurn № 13 c-moll
5-mavzu. VARIATSION SHAKL 
I.
 
Umumiy tavsifi. 
Variatsiya (lotincha 
variatio
) – mavzu bayoni va uning о‘zgartirilgan bir 
necha takroridan iborat shakl. Variatsion shakl sxemasi quyidagicha: 
A+A
1
+A
2
+A
3
+…… 
Variatsiyalash rivojlovning keng tarqalgan shakllaridan biri sanaladi, zero 
istalgan tuzilma variatsiyalangan bо‘lishi mumkin. Bunda, odatda, mavzuning 
asosiy strukturasi saqlanib qoladi. Sof kо‘rinishdagi variatsiyali rivojlov mavzu 
materialini boyitish, uning yangi tomonlarini jiddiy о‘zgartirishlarsiz ochib berish 
vositasi sanaladi.
Variatsiyalashni