Musayev A. N. hamda Jumanazarov S. larning "Buxgalteriya hisobi" kitobida

Respublikamiz korxonalarida tuzilayotgan balanslar bilan xorijiy davlatlarda tuzilayotgan balanslar o’rtasidagi umumiy bog’liqlik va farqlar

Musayev A. N. hamda Jumanazarov S.larning “Buxgalteriya hisobi” kitobida

“Buxgalteriya balansi”ga quyidagicha ta’rif berilgan:
Buxgalteriya balansi – pulda ifodalangan va muayyan sanaga xoʻjalik mablagʻlarining turlari va tashkil topish manbalari boʻyicha iqtisodiy guruhlashtirish va umumlashtirish usulidir. Balans yordamida korxona va tashkilotlarning oʻziga taalluqli mablagʻlari, qarzga olingan mablagʻlari, vaqtinchalik foydalanishga olingan mablagʻlari toʻgʻrisida aniq ma’lumotga ega boʻlish mumkin, ikkinchidan mablagʻlar holatini nazorat qilish imkoniyatini bersa, uchinchidan mablagʻ turlarini oʻrganish uchun asos hisoblanadi.
Yevropaning moliyaviy va iqtisodiy Investopedia.com saytida esa Jeyson Fernando (iqtisodchi va yirik investor) “Buxgalteriya balansi”ga quyidagicha ta’rif beradi:
“Buxgalteriya balansi atamasi ma'lum bir vaqtda kompaniyaning aktivlari, majburiyatlari va aktsiyadorlik kapitali to'g'risida hisobot beradigan moliyaviy hisobotni anglatadi. Balanslar investorlar uchun daromad stavkalarini hisoblash va kompaniyaning kapital tuzilishini baholash uchun asos bo'lib xizmat qiladi .
Muxtasar qilib aytganda, buxgalteriya balansi kompaniyaning nimaga egaligi va qarzdorligi, shuningdek, aktsiyadorlar tomonidan investitsiya qilingan mablag'lar haqida qisqacha ma'lumot beruvchi moliyaviy hisobotdir"
Demak, buxgalteriya balansi yordamida korxona va tashkilotlar tasarrufida boʻlgan mablagʻlar harakati ikki jihat bilan, ya’ni mablagʻlarni joylanishi va ularni tashkil topish manbalari bilan taqqoslangan holda oʻrganiladi. Buxgalteriya balansi ikki tomondan, uning chap tomoni aktiv, oʻng tomoni esa passiv deb aytiladi. Buxgalteriya balansini tuzilishini quyidagi sxemada koʻrish mumkin:

Bunda balansning aktivlar qismi ikki bo’limga bo’linib bular, Uzoq muddatli aktivlar va Joriy aktivlar. Passiv qism ham o’z navbatida ikki qismga bo’linadi, O’z mablag’lari manbalari va Majburiyatlar. Buxgalteriya balansi yordamida korxona mablagʻlarining joylanishi va ularining tashkil topish manbalari bir-biriga tengligi ta’minlanadi, ya’ni balans summasi aktiv va passiv tomonlari boʻyicha hisob-kitob qilinadi.