Muqaddima

PLAZMA OQSILLARI VA ULARNING AHAMIYATI 
 
     Qon  plazmasi  oqsillarini  elektr  maydonida  harakatlantirish  tezligi  va  boshqa 
xususiyatlariga  qarab  bir  nechta  fraksiyaga  ajratish  mumkin.  Bulardan  asosiylari 
albuminlar (4%), globulinlar (2,8%) va fibrinogendir (0,4%). Bu oqsillarning molekulyar 
massasi  44000  dan  1300000  gacha  bo`lib,  molekulalarining  diametri  1-100  nm. 
Albuminlar va fibrinogen jigarda, globulinlar esa jigar, ko‘mik, taloq, limfa tugunlarida 
hosil bo`ladi. 
     Qon plazmasi oqsillari quyidagi xilma-xil vazifalarni bajaradilar.   
1.  Oqsillar  colloid-osmotik  bosimni  hosil  qiladi  (o‘rta  hisobda  25-30  mm.  simob 
ustuni). Onkotik bosim to‘qimalar bilan qon o‘rtasidagi suv almashinuvini tartibga 
solish uchun zarur. 
2.  Oqsillar 
bufer 
xossalarga 
ega 
bo`lganidan, 
qonning 
kislotali-ishqoriy 
muvozanatini saqlashda ishtirok etadilar. 
3.  Oqsillar qon plazmasining yopishqoqligini ta‘minlaydi. 
4.  Plazma oqsillari eritrotsitlarni tez cho‘kishiga yoi qo‘ymaydi. 
5.  Plazma oqsillari qon ivishida muhim rol o‘ynaydi. 
6.  Qon plazmasi oqsillari immunitetning muhim omili hisoblanadi. 
7.  Qon  plazmasi  oqsillari  tashuvchi  vazifani  bajaradi.  Masalan,  qondagi  kalsiyning 
2/3  qismi  oqsillar  bilan  birikkan.  Albuminning  1  molekulasi  25-50  molekula 
bilirubinni  biriktirishi  mumkin.  Misning  90%  α
2
-globulinlar  fraksiyasiga  bog‘liq 

---

 
 
121 
 
(seruloplazmin), temir ham β-globulinlarga bog‘liq bo`lib, transferin hosil qiladi. 
Tiroksinni  bog‘lovchi  oqsil,  qalqonsimon  bez  gormoni  –  tiroksin  tashilishini 
ta‘minlaydi. 
8.  Oqsillar  -  oziq  modda.  Plazmadagi  umumiy  miqdori  200  g.  Bu  miqdorni  yetarli 
zahira  deb,  hisoblash  mumkin.  Odam  organizmida  bir  kecha-kunduzda  17  g 
albumin va 5 g globulin sarflanadi va shuncha oqsil hosil bo`ladi. Albuminlarning 
yarim parchalanish davri 10-15 kun, globulinlarniki 5 kun.