Mundarija: kirish

standarti me’yorlari tavsiya etiladi.

Shunday qilib, ISO 9001 standarti talablari o‘z ichiga ISO

9002 va ISO 9003 standartlari talablarini qamrab oladi, biroq, ISO

9002 standarti talablari ISO 9003 standarti talablarini qamrab oladi

va o‘z o‘mida bir xil talab va yondashishni ta’minlaydi.

Birinchi tan olingan tizimlar y a ’ni sifat va sifat standart­

lari, ishlab chiqarish jarayonlari va mahsulotlami o ‘zini murak­

kabligini sezilarli o ‘sishi paydo b o ig a n sanoat rivojlanishi va

texnologik o ‘zgarishlar natijasi sifatida ikkinchi jahon urushi-

dan so‘ng joriy qilingan.

AQSH birinchi b o iib bu o‘zgarishlami k o ‘ra bilib va harbiy

qurol-aslahalami standartlashtirish maqsadida quyidagi

standartlami q o ilay boshlagan;

• MIL-I-45208 Inspeksiya nazorat tizimiga talablar

• MIL-Q-9858 Sifat dasturiga talablar

• MIL-C-45662 Kalibrlash tizimiga talablar

Bu ikkala standart hozirgi kunda ham amalda b o iib ,

harbiy kontraktlar va boshqa maqsadlar uchun qoilanilm oqda.

Bu standartlar, shuningdek, NATO doirasida q o ilan ilad i­

gan AQAR (Sifatni ta ’minlash b o ‘yicha birlashgan materiallar)

nomi ostida mashhur b o ig a n standartlar to ‘plamlari uchun

asos qilib olingan.

Lekin, sifat standartlariga aniq zaruriyat harbiy sanoat

doirasidan tashqarida ham paydo b o ig a n va shuningdek, VS

4891 va VS 5179 Britaniya standartlari Britaniyada joriy qili­

nib, biroq ular asosan amaliy rahbar hujjatlarga o ‘xshash b o ‘-

lib, shartnomalar b o ‘yicha talablar sifatida q o ilan ila olmasdi.

AQAR standartlari harbiy talablar bilan b o g iiq b o ig an lig i

sababli, ularni ham qulay deb hisoblash qiyin edi.

Bu muammo o ‘z yechimini 1979-yilda topdi, shu yili 1,2,3

uch qismdan iborat VS 5750 standarti nashr qilindi. Ular bir-

biriga o ‘xshash va subyektiv boÜ b, qo‘shimcha tushuntirishlar-

ni, shuningdek standartlami q o ilash b o ‘yicha m a’lumot b o i­

gan qo'shimcha qismlarni (4,5 va 6) talab qilar edi.

Masalan, Buyuk Britaniyaning quyidagi standartlari:

- BS 5750 standartining 0.1 Qismi ISO 9000 standartiga

ekvivalent;

120

- BS 5750 standartining 1 Qismi ISO 9001 standartiga

ekvivalent;

- BS 5750 standartining 2 Qismi ISO 9002 standartiga

ekvivalent;

- BS 5750 standartining 3 Qismi ISO 9003 standartiga

ekvivalent;

- BS 5750 standartining 0.2 Qismi ISO 9004 standartiga

ekvivalent.

VS 5750 iste’molchilar va ta’minotchilar tomonidan kont­

rakt holatlarida qo‘llanilar edi. Ammo, bunga qo‘shimcha

ravishda, VSI (Britaniya Standartlar Instituti) uchunchi tomon-

dan ro ‘yxatga olish sxemasini joriy qildi. Bu VSI ga tegishli

tashkilotlami talablariga muvofiq b o ‘lgan kompaniyalarni ro 'y ­

xatga olishga imkon berdi. Ro‘yxatga olish barcha: mavjud va

kelajakdagi iste’molchilar nomidan sifat kafolati b o ‘lib xizmat

qilishi mumkin edi.

Amaliyotda shunga o ‘xshash b o ‘lgan standartlar masalan,

AQSHda ANSI 90 seriyali, Singapurda SS308, sobiq ittifoqda