Mundarija kirish bob. Adabiyotlar taxlili

1.1.6.Yuqori molekulyar to’yinmagan karbon kislotalar

Tabiiy moylarda eng ko’p miqdorda olein kislotasi uchraydi, ammo linol va linolen kislotalarining suyuq moylar tarkibida kamroq uchrashi aniqlangan. Olein kislota suyuq modda. Shu sababli, uchala kislota aralashmasini pressda ezish yo’li bilan olein kislota ajratib olinadi.

Linol va linolen kislotalari o’simliklardan olinadigan moylar tarkibida uchraydi va tirik organizm uchun almashinmaydigan kislota hisoblanadi. Glitseridlarning tarkibini kuzatsak, kungaboqar moyining 90 % olein va linol kislota efirlaridan tarkib topgan.

Olein kislota qaytarilganda stearin kislota hosil bo’lishi yoki oksidlanganda pelargon va azelain kislotalar hosil qilishi bu kislotalarning normal tuzilganligidan dalolat beradi. Olein kislotaning yana boshqa vakillari ham topilgan; ular orasida tarmoqlangan zanjirli birikmalar ham uchraydi.

Yuqori molekulyar to’yinmagan karbon kislotalar (moy kislotalar)

№	Nomi	Formulasi	Shundan tabiatda uchraydiganlari	Sun’iy sintez qilingan kislotalar	Ishlatilishi
1.	Olein (oktadesian – 9at) kislota	C17H33COOH	U ko’p miqdorda zaytun moyida (76-78 %), bodom moyida (77%) bo’ladi.	Olein kislota tabiiy yog’larni gidroliz qilish natijasida olinadi.
2.	Linol (oktadekadiyen – 9,12 –at) kislota	C17H31COOH	Linol va linolen kislotalari o'simliklardan olinadigan moylar tarkibida uchraydi. Zig’ir moyi tarkibida 50% gacha shu kislotalar b’ladi		Zig’ir moyini qo’rg’oshin oksid bilan aralashtirib alifmoy olishda ishlatiladi.
3.	Linolen (oktadekatrin 9,12,15 – at)	C17H29COOH	Linol va linolen kislotalari o'simliklardan olinadigan moylar tarkibida uchraydi		Zig’ir moyini qo’rg’oshin oksid bilan aralashtirib alifmoy olishda ishlatiladi.
4.	Eleostearin kislota	C17H29COOH
5.	Eruk kislota	C22H41COOH
6.	Nervon kislota	C23H45COOH