Mundarija: I. Kirish

Nurillaboy majmuasi
Nurillaboy majmuasi 1893-1904-yillar oralig‘ida Xiva Xoni Muhammad Raxim-Xon II tomonidan o‘g‘li shaxzoda Isfandiyor xon sharafiga qurdirilgan. Otasining o‘limidan so‘ng Isfandiyor xon xorijlik mexmonlarni qabul qilish uchun qo‘shimcha qasr qurdirgan. Bu qasr Xivadagi xonlar qarorgoxlaridan o‘zining dizayni va arxitekturasi bilan tubdan farq qiladi. 
Qasr qurilishida Sharqona va Yevropacha uslub aralashgan. Barcha xonalar bir-biridan tubdan farq qiladi. Rus uslubidagi kamin, katta keng oynalar va sharqona uslubda geometrik naqshlar va gullar bezalgan turfa rang shiftlar. Qasrning balanda eshik va oynalari Nemis duradgorlari tomonidan yasalgan. 
Nemis Mennonitlari qabilasi Xonligi xududida Oqmachit qishlog‘ida yashashgan (Xozirgi kunda Yangiariq tumani).
«Qibla toza bog’» 1897 yilda Muhammad Raxim-Xon II tomonidan qurilgan. 
Obida 120x50m maydonni egallagan baland devorlar bilan o‘ralgan ansambldir. Majmua tarkibi ikki qavatli qasr, ikkita masjid, madrasa, otxona, tegirmon va boshqa xo‘jalik binolaridan iborat uchta xovlidan tashkil topgan. Asosiy xovli markazida xovuz va manzarali daraxtlar bilan bezatilgan bog’ joylashgan. Bu qasr ham Nemis-mennonitlar qabilasi duradgorlari tomonidan sayqal berilgan. Xozirgi kunda majmuaning ba’zi xonalari restoranga aylantirilgan. 
Xusayn Muhammedboy madrasasi Ichon-qal’aning sharqiy darvozasi Polvon Darvozada joylashgan. Madrasa 1905 yil boy savdogar Xusayn Matmurodov tomonidan qurilgan. U Jadidchilik harakati namoyondalaridan biri bo‘lgan. Jamiyatdagi o‘rni va boyligiga qaramay u feodalizmga qarshi kurashgan. Shu sababli Junaid Xon tomnidan o‘ldirilgan. 2013 yilda madrasa restovratsiya qilingan va Xorazm milliy taomlari restorani sifatida foydalaniladi. 


Said Moxi Ruyi Jaxon Mavzoley majmuasi
Said Moxi Ruyi Jaxon Mavzoley majmuasi. Majmua Said Muhammad Xon tomonidan 19 asrda Chodirli Eshon qabri ustiga qurdirilgan. Obida uchta binodan iborat bo‘lib, asosiy maqbarada bir nechta Xiva Xonlari dafn qilingan ulardan biri Muhammad Raxim-Xon II va uning nabirasi Temurg‘ozi to‘ra. Qabr toshlari movi mozaika bilan bezatilgan.