Мундарижа банк иши

3. Тадқиқот методологияси. 
Тадқиқот олиб бориш жараёнида олинган маълумотларни ўрганиш, таҳлил этиш ва 
керакли натижаларни қўлга киритиш учун тaҳлилнинг мaнтиқий вa тaққослaмa 
усуллaри, адабиётларни танқидий ўрганиш, анализ ва синтез, умумлaштириш, маълум 
белгилар асосида классификациялаш, тизимли таҳлил ва бошқа усуллардан 
фойдаланилди. 
4. Таҳлил ва натижалар муҳокамаси. 
Мамлакатимизда амалда бўлган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларига кўра «Ички 
аудит – корхона бошқарувининг ижро этувчи органи ва таркибий бўлинмалари 
томонидан Ўзбекистон Республикаси қонун хужжатларига, таъсис ҳужжатларига ва 
ички ҳужжатларга риоя қилинишини текшириш ва мониторинг олиб бориш йўли билан 
улар ишини назорат қилиш ва баҳолаш, маълумотларнинг бухгалтерия ҳисоби ва 
молиявий ҳисоботда акс эттирилишининг тўлиқлиги ва ишончлилигини таъминлаш, 
хўжалик операцияларини амалга оширишнинг белгиланган қоидалари ва таомиллари, 
активларнинг сақланиши ҳамда корпоратив бошқариш принциплари жорий этилиши 
бўйича корхона таркибий бўлинмасининг фаолияти” ҳисобланади (Низом, 2006).
 
1-расм. Аудиторлик хизматининг корхонада мавжуд таваккалчиликни 
бартараф этиш босқичлари 

---

92 www.journal.bfa.uz 
Тадбиркорлик фаолияти амалиётида корхона ва ташкилотларда реализация ва 
таваккалчиликни бошқариш функциялари кўп ҳолларда кутилган натижаларни 
бермайди ҳамда бошқарув органининг таваккалчиликни бошқаришга сарфлаган 
инвестициялари ўзини оқламайди. Бунинг сабаби балки, корхона ва ташкилотнинг 
турли бўлимларида ёки бошқарув тизимида юзага келувчи кўплам омиллар таъсиридир. 
Олиб борилган кузатувлар натижаси шуни кўрсатдики, аксарият ҳолларда, бор-йўғи 
бир нечта умумий хатоликлар бу вазиятлар юзага чиқишига сабаб бўлади.
Хусусан, турли соҳа ва худудларда фаолият олиб борувчи йирик ва кичик бизнес 
субъектларида амалиётда бу хатоликлар одатий ҳолда эътиборга олинмайди. Мазкур 
хатоликлар бўйича тўғри ва самарали қарорларнинг қабул қилиниши корхона ва 
ташкилотларнинг мавхум келажагини бошқариш бўйича муваффақиятли бошқарув 
қарорларини қабул қилиш ҳамда даврий башоратларнинг ишончлилик даражасини 
орттириш имкониятларини оширишларига ёрдам бериши мумкин. Ўз навбатида бу чора-
тадбирлар ташкилотнинг мафаатдор томонлари ишончини ортишига олиб келувчи 
“башоратчилик қобилияти”ни оширади. Ички аудиторлар тарафидан келажакда пайдо 
бўлувчи иқтисодий қопқонларни аниқлаш ҳамда уларни бартараф этиш бўйича 
ечимларнинг берилиши корхонанинг таваккалчиликни самарали бошқариши учун 
ишончли асос бўлиб хизмат қилади. Корхоналарда аудит хизмати бошқарув 
қарорларини тўғри қабул қилинишини таъминлаш мақсадидаги маълумотларни ўз 
вақтида тўлиқ ва ҳаққоний етказиб берилиши учун замин яратувчи фаолиятлар мажмуи 
сифатида ташкил этилади. Шу билан бир қаторда қуйида санаб ўтиладиган хатоликлар 
мазкур хизмат фаолиятига ҳамда корхона келажагига салбий таъсир кўрсатувчи 
сабаблар бўлиб ҳисобланади. Уларнинг кўп учрайдиган асосий ўнтасини кўриб 
чиқайлик. 1-жадвал маълумотлари ушбу хатоликлар тури ва изоҳини ўз ичига олган
1
.