Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti “Telekommunikatsiyada boshqaruv tizimlarining apparat va dasturiy ta’minoti” kafedrasi

Ishni bajarish tartibi 
 
 
 
 

---

11-Laboratoriya ishi.
FTP xizmatini sozlash va uning ishlash prinsipini o’rganish 
Ishdan maqsad
: FTP xizmatini sozlash va uning ishlash prinsipini o’rganish.
 
Topshiriq: 
Ushbu laboratoriya ishini bajarish natijasida siz quyidagi vazifalarni 
bajarishingiz kerak: 
- 11.2-rasmda ko’rsatilganidek qurilmalarni interfeyslarini sozlang; 
- FTP xizmatini yoqing; 
- FTP server sozlamalarini sozlang; 
- FTP serveridan fayl ko’chirishni (uzatish) amalga oshiring va tahlil qiling. 
Nazariy qism 
Fayl uzatish protokoli (FTP) bu faylni bir hostdan boshqasiga nusxalash 
(ko’chirish) uchun TCP/IP tomonidan ta’minlanadigan standart mexanizm 
hisoblanadi. Fayllarni bir tizimdan boshqasiga ko’chirib o’tkazish oddiy va sodda 
ko‘rinadigan bo‘lsada, birinchi navbatda ba’zi muammolarni hal qilish kerak. 
Masalan, ikkita tizim turli xil fayl nomlari tizimidan foydalanishi mumkin. Ikki 
tizimda matn va ma’lumotlarni taqdim etishning turli xil usullari bo‘lishi mumkin. 
Ikki tizim turli xil katalog tuzilmalariga ega bo‘lishi mumkin. Ushbu 
muammolarning barchasi FTP tomonidan juda sodda va ishonchli yechim bilan hal 
qilindi. FTP mijoz-server arxitekturasida qurilgan va mijoz va server o'rtasida 
buyruqlar va ma'lumotlarni uzatish uchun turli tarmoq ulanishlaridan foydalanadi. 
Bir ulanish ma’lumot uzatish jarayoni uchun ishlatiladi, ikkinchisi boshqaruv 
ma’lumotlari uchun (buyruqlar va javoblar). Buyruqlarni ajratish va ma’lumotlarni 
uzatish FTP ni yanada samaraliroq qiladi. 
FTP TCP xizmatlaridan foydalanadi. FTP ikkita belgilangan TCP portlaridan 
foydalanadi: 21-port bu boshqaruv jarayoni uchun va 20-port ma’lumot uzatish 
jarayoni uchun ishlatiladi. Unga ikkita TCP ulanishi kerak.

---

11.1-rasmda FTP ning asosiy modeli ko‘rsatilgan. FTP mijoz uchta kompo-
nentdan iborat: foydalanuvchi interfeysi, boshqaruv jarayoni va ma’lumotlarni 
uzatish jarayoni. FTP server ikkita komponentdan iborat: boshqaruv jarayoni va 
ma’lumotlarni uzatish jarayoni. Boshqarish aloqalari boshqaruv jarayonlari o‘rtasida 
amalga oshiriladi. Ma’lumot uzatish aloqalari ma’lumotlar uzatish jarayonlari 
o‘rtasida amalga oshiriladi. 
Boshqarish aloqasi butun interfaol FTP seansi davomida ulanishda qoladi. 
Ma’lumotlar ulanishi ochiladi va keyin har bir uzatilgan fayl uchun yopiladi. Har 
safar fayllarni uzatishni o‘z ichiga olgan buyruqlar ishlatilganda ochiladi va fayl 
uzatilganda yopiladi. Boshqacha qilib aytganda, foydalanuvchi FTP seansini 
boshlaganda, boshqaruv ulanishi (jarayoni) ochiladi. Boshqarish aloqasi ochiq 
bo‘lsa ham, agar bir necha fayllar uzatilsa ma’lumotlar ulanishi bir necha marta 
ochilishi va yopilishi mumkin. 
11.1- rasm. FTP protokoli ishlashi 
Kompaniya tarmog'i ma'muri sifatida sizga tarmog'ingizda FTP xizmatini 
joriy qilish vazifasi qo’yildi. FTP serveri sifatida belgilangan marshrutizatorda FTP 
xizmatini amalga oshirishingiz kerak. Marshrutizator mijozlarga FTP ilovasi bilan 
TCP seansini muvaffaqiyatli o'rnatish va fayllarni ko’chirish imkonini berishi kerak.