Muhamad al-xorazmiy nomidgi toshkent axborot texnalogiyalari universiteti farg’ona filiali “ tt va kt” kafedrasi

Qarshiliklarni aralash ulash

Qarshiliklarni aralash ulash ketma-ket va parallel ulashlarning birgalikda qo ‘llanilishidir(1.7-rasm).
Qarshiliklari aralash ulash sxemalarining xilma-xilligi tufayli bunday zanjirlarning ekvivalent qarshiligini aniqlashning umumiy ifodasini chiqarib bo‘lmaydi. Har bir konkret hol uchun zanjirdagi qarshiliklarning ketma-ket va parallel ulangan qismlarini shartli ravishda ajratib olib, ma’lum formulalar bo ‘yicha ularning ekvivalent qarshiliklarini hisoblash lozim.
Qarshiliklari aralash ulangan zangirlarning ekvivalent qarshiligini hisoblash zanjirning oxirgi qismidan manba tomon olib boriladi(1.7-rasm, b). Bunda zanjir tobora soddalashib borib, bitta ekvivalent qarshilikli zanjir ko ‘rinishiga keltiriladi(1.7-rasm, v). Zanjirning har bir qismidagi tok va kuchlanish Om qonuniga binoan hisoblanadi.

a) b) v)
1.7-rasm. Qarshiliklarni aralash ulash.
1.3. Om va Kirxgoff qonunlari.
Om qonuni. Nemis fizigi Georg Simon Om 1827 yilda tajriba usuli bilan zanjirda EYuK va tok kuchi orasidagi bog’lanishni topdi.

I
(1.13)
R - manbaa ichki qarshiligi (plastinkalar orasidagi elektrolit qarshiligi, generator chulg’ami
qarshiligi);
R - iste’molchi qarshiligi ;
E - manbaa EYuK si;
Zanjirni bir qismi uchun Om qonuni:
UIR (1.14)
Kirxgof qonunlari.
Kirxgofning birinchi qonuni.
Elektr zanjiri biror-bir tugunga oqib kelayotgan toklar yig’indisi shu tugundan oqib kelayotgan toklar yig’indisiga teng. Eki istalgan tugun uchun toklarning algebraik yig’indisi "0" ga teng.

Kirxgofning ikkinchi qonuni.
2 - qonuni: zanjir berk konturida EYuK larning algebraik yig’indisi kuchlanishlar tushuvi algebraik yig’indisiga teng:
(1.16)

1.8-rasm. Tarmoqlangan zanjirning yopiq konturi.

(1.17)
(1.18)
(1.19)