Muhamad al-xorazmiy nomidgi toshkent axborot texnalogiyalari universiteti farg’ona filiali “ tt va kt” kafedrasi

Manba va iste’molchilarni ketma-ket ulanishi

1.4-rasm. Manba va iste’molchilarning ketma-ket ulanishi.
(1.4)
(1.5)

(1.6)
(1.7)
(1.8)
(1.9)
Qarshiliklari ketma-ket birlashtirilgan zanjirning biron qismida uzilish sodir bo‘lganida uning tamomila ishdan chiqishi qarshiliklarni ketma-ket ulash usulining asosiy kamchiligidir.

Manba va iste’molchilarni parallel ulanishi

Qarshiliklarini(iste’molchilarni) parallel ulash deb R1, R2, R3, .. R_n va hokazo qarshiliklarning bosh uchlarini bir tugunga va ana shu qarshiliklarning oxirgi uchlarini ikkinchi tugunga birlashtirishga aytiladi(1.5-rasm).
Qarshiliklari parallel ulangan elektr zanjirining (bunday zanjirlarni tarmoqlangan, yoki ko‘p konturli elektr zanjirlari, deb ham atash mumkin) o‘ziga xos xususiyati: zanjirga ulangan barcha qarshiliklar qismlaridagi kuchlanishning bir xil qiymatga ega bo ‘lishidir.
R1, R2, R3, …. R_n qarshiliklar bosh uchlarining ulanish nuqtalariga keluvchi tok (I) shu nuqtalardan (tugunlardan) tarqaluvchi I1, I2, I3, …. I_n toklarning yig‘indisiga teng(Kirxgofning I qonuniga asosan):
I= I1 + I2 + I3+ ….+ I_n yoki

U U U U 1 1 1 1

I.
R1 R2 R3 R_n R1 R2 R3 Rn Re (1.10)
Agar

bo ‘lsa, zanjirdagi tok quyidagicha ifadalanadi:
I U G_e.
(1.11)
Bu yerda G_e G₁ G₂ G₃ ... G_n. - parallel tarmoqlarning o‘tkazuvchanliklari, Sm;
G_e – parallel tarmoqlarning ekvivalent o‘tkazuvchanligi, Sm.
(1.11) formulaga binoan 1.5 va 1.6 – rasmlardagi sxemalarni (zanjirlarni) o‘zaro ekvivalent deyish mumkin. Demak, qarshiliklari parallel ulangan elektr zanjirning ekvivalent o‘tkazuvchanligi(G_e) shu zanjir ayrim tarmoqlari o‘tkazuvchanliklari (G1,G2 ,G3 ,...,Gn) ning yig‘indisiga teng.

1.5-rasm. Qarshiliklari parallel ulangan sxema. 1.6-rasm. 1.5-rasning ekvivalent sxemasi.
Agar elektr zanjiridagi parallel ulangan tarmoqlarning soni ikkita bo‘lsa, ularning ekvivalent qarshiligi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
R₁

^RR11 R^R22 . (1.12)
Qarshiliklari parallel ulangan zanjirning asosiy afzalligi shundaki, bunday zanjirning biron tarmog‘ida uzilish sodir bo‘lganida qolgan tarmoqlar normal ishlaveradi. Shuning uchun ham elektr energiyasining iste’molchilari tarmoqqa parallel usulda ulanadi.