Муаммо ва ечимлар республика илмий-амалий конференция материаллари инновационные подходы в повышении

Deputy head of department of the Ministry of Public Education of the Republic of Uzbekistan 
The head of the educational institution summarizes and analyzes information about the 
necessary personnel for the educational institution, both in quantitative and qualitative aspects. 

---

Ўқитувчининг касбий компетентлилигини оширишда инновацион ёндашувлар: муаммо ва ечимлар 
6 
When selecting personnel, the requirements we identified for various positions and types of 
activities and the formation of processes and methods for selecting personnel for competence, 
professional experience, abilities and personal qualities. Recruitment includes the analysis of the 
workplace, the result of which becomes its specification, as well as the definition of selection 
methods and assessment of candidates. 
The company's staff is its capital. High­quality personnel in the organization decide if not 
everything, then a lot. 
However, finding and choosing the best candidates is not easy. Next, we describe the stages 
in the selection of staff for a leadership position. There is a specificity and a number of subtleties. 
The selection of employees for the position takes place in several stages: 
1) Preliminary qualifying conversation. At this stage, the overall level of applicants is 
evaluated, certain personal qualities are identified, and the appearance of a potential position is 
consistent. When hiring management positions, the following requirements apply: 
Higher education (specialist, bachelors, masters); 
Specialty relevant to the position; 
Creativity, creativity; 
Knowledge and skills in working with new technologies in the relevant field; 
Sociability; 
Knowledge and skills in working with new technologies in this area, the ability and quickly 
respond to changes in the market; 
Sociability, ability to stimulate staff to work; 
The ability to develop new, interesting ideas. 
2) Filling in the application form. Depending on the position, the questionnaire may contain 
various items. 
3) Conversation on hiring an employee. A detailed interview they conducted with each 
candidate, revealing a person’s inclinations, the ability to perform certain functions. 
4) Testing. Test tasks provide information about the professional abilities of the candidate. 
The number of points on the questionnaire should be minimal. They should request information that 
is most necessary to find out the necessary qualities and abilities for the best future results. 
5) Verification of the recommendations of the record of accomplishment. This information 
allows you to create an impression of the employee on experience. 
6) Decisions on the appointment to this position. The decision on hiring they made by the 
head of the enterprise. 
When considering a candidate, you need to get a general picture of a person: his work 
experience, position, marital status, responsibilities, and level of salary. 
First, for candidates for a position related to managing people, one needs to consider the 
flexibility of thinking, the ability and clearly express one’s thoughts. 
It is recommended that candidates from among their own staff be considered, and if they are 
absent, invite candidates from outside. 
The need is identified for the selection of new employees, the development and description 
of requirements for candidates for a vacant position ­ selection criteria. Such criteria are developed 
based on the results of work analysis. 
Candidates for a vacant position must meet the qualification requirements and competency 
requirements. To this end, develop a qualification card and a map of competencies, job profile. 
The qualification card contains the requirements for the educational, qualification level, 
postgraduate education and work experience, defined by job descriptions and qualification 
characteristics of the professions of employees contained in the Professional Standard of Educators. 
The hiring of employees, the conclusion and termination of employment contracts with 
them, the distribution of duties are the competence and responsibility of the educational 
organization. An educational organization should also ensure the openness and accessibility of 
information on the personal composition of teachers with an indication of the level of education, 

---

Ўқитувчининг касбий компетентлилигини оширишда инновацион ёндашувлар: муаммо ва ечимлар 
7 
qualifications and work experience. This, the responsibility for the correct choice and subsequent 
performance of the employee lies with the head, who is directly responsible for the personnel 
management process and, in particular, the selection of personnel. 
The personnel potential of the organization is formed in two ways: by using the internal 
resources of the organization and by attracting specialists from outside. The first method involves 
serious work on the systematic development of our own personnel: training, moving, forming a 
reserve for nomination. The second method involves involving outside specialists in the 
organization’s work. 
In conclusion, the selection of personnel is a purposeful process, a procedure that is a 
complex of continuous, consistent activities aimed at the timely satisfaction of quantitative and 
qualitative, current and future needs of the organization in additional staff. Personnel planning ­ a 
continuous process of studying and forecasting the current and future needs of the organization in a 
certain quantity and quality of personnel, planning events to timely meet the needs for personnel. 
The probationary period is the method of subsequent selection, which includes assessing the 
compliance of the professionally important qualities of the employee with the requirements of the 
position in the process of his direct activity in the organization and making the final decision on 
hiring. 
МАЛАКА ОШИРИШ ТИЗИМИДА ТИНГЛОВЧИЛАРНИ КАСБИЙ 
КОМПЕТЕНТЛИГИНИ ОШИРИШ МАСАЛАЛАРИ 
ЖУМАНАЗАРОВ С.С., т.ф.н., Тошкент шаҳар ХТХҚТМОҲМ директори 
Малака ошириш жараёнининг мазмуни Ўзбекистонда узлуксиз таълим тизимининг 
ислоҳ 
қилиниши, 
таълим­тарбия 
жараёнини 
ташкил 
этишнинг 
ҳуқуқий­меъёрий 
ҳужжатлари, таълим­тарбия технологиялари ва бошқарув психологияси, таълим жараёнида 
ахборот­коммуникaция технологияларини қўллаш, амалий хорижий тил, мутахассислик
фанини ўқитишда замонавий ёндашувлар ва инновaциялар, ўқув жараёнини ташкил 
этишнинг замонавий усулларини ўз ичига олади ва улар бўйича тегишли янги билим, 
кўникма, малака ва компетенцияларни шакллантиришга йўналтирилган.
Дастур доирасида берилаётган мавзулар халқ таълими тизими педагог кадрларини 
қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш мазмуни, сифати ва уларнинг тайёргарлигига 
қўйиладиган малака талаблари ва ўқув режаси асосида шакллантирилган бўлиб, 
мутахассислик фани ўқитувчиларини фанга оид замонавий таълим ва инновaция 
технологиялари, илғор хорижий тажрибалардан фойдаланиш, ахборот­коммуникaция 
технологияларини ўқув жараёнига кенг татбиқ этиш даражасини ошириш ҳисобига уларнинг 
касб маҳорати ва ўқув­услубий фаолиятини сифатли ташкил этиш компетенциялари 
ривожлантирилади. Бу эса малака ошириш тизимида педагогларни инновацион фаолиятга 
тайёрлаш учун бериладиган йўналишлардир. 
Малака 
ошириш 
тизимида 
тингловчиларнинг 
касбий 
компетентлигини 
шакллантириш, педагогнинг ўз инновацион фаолиятида қўйилган мақсадларга эришиш учун 
таълим ва тарбиядаги мавжуд шакл, усул ва воситаларни ўзгартиришга йўналтирилган 
самарали ва ижодий фаолияти билан ҳам боғлиқдир. Ҳозирда малака ошириш тизимида 
тингловчиларнинг касбий компетенциясини шакллантириш учун уларга ўзларининг 
инновацион фаолияти моҳиятини сингдириш ҳамда инновацион таълим маҳсулотларини 
яратиш кўникмаларини шакллантириш масаласи ҳозирги куннинг муҳим масалаларидан 
биридир. Чунки, педагогнинг касбий компетентлиги ўз касбий фаолиятида инновацион 
фаолиятга тайёр эканлигидир. 

---

Ўқитувчининг касбий компетентлилигини оширишда инновацион ёндашувлар: муаммо ва ечимлар 
8 
Мазкур муаммоларни бартараф этиш, педагогларни замонга мослаштириш, фаоллигини 
янада ошириш мақсадида малака ошириш тизимида кейинги вақтларда олиб борилган 
ишларни қуйидаги босқичларга бўлиш мумкин: 
1­босқич. Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Педагог кадрларни тайёрлаш,
халқ таълими ходимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимини 
янада такомиллаштириш чора­тадбирлари тўғрисида” 2017 йил 26 сентябрдаги ПҚ­3289­сон, 
“Ўзбекистон Республикаси Мактабгача таълим вазирлиги фаолиятини ташкил этиш 
тўғрисида” 2017 йил 30 сентябрдаги ПҚ­3305­сон қарорлари ижросини таъминлаш ҳамда 
мактабгача, умумий ўрта ва мактабдан ташқари таълим муассасалари педагог ходимларини 
қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш самарадорлигини янада такомиллаштириш 
мақсадида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 28 декабридаги 
1026 сентябрдаги 3289­қарори қабул қилинди. Мазкур қарор асосида мактабгача, умумий 
ўрта ва мактабдан ташқари таълим муассасалари педагог ходимларини қайта тайёрлаш ва 
уларнинг малакасини ошириш тўғрисидаги Низом тасдиқланди. Низомнинг 2 боб 12 бандига 
асосан таълим дастурларини узлуксизлиги ва изчиллигини ҳисобга олиб, ижодий тафаккурни 
ривожлантиришга ҳамда малака ошириш тизимида тингловчиларни инновацион фаолиятга
тайёрлашга йўналтирилган ўқитишнинг интерактив усулларидан фойдаланган ҳолда педагог 
ходимларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш бўйича намунавий ўқув режа, 
дастур, ўқув­методик ва бошқа ҳужжатлар ишлаб чиқилди. Ишлаб чиқилган ўқув режа 
асосида ўқув модуллари ва уларга ажратилган соатлар қуйидагича шакллантирилди. 

Таълим­тарбия жараёнларини ташкил этишнинг ҳуқуқий­меъёрий асослари – 12 соат 
(8,3% ); 

Илғор таълим технологиялари ва педагогик маҳорат – 36 соат (25%); 

Таълим жараёнларида ахборот­коммуникация технологияларини қўллаш – 18 соат 
(12,5%); 

Мутахассислик фанлар – 72 соат (50%); 

Малакавий аттестация – 6 соат (4,2 %). 
2­босқич.Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 5 сентябрдаги “Халқ 
таълими бошқарув тизимини такомиллаштириш бўйича қўшимча чора­тадбирлар 
тўғрисида”ги ПФ­5538­сон Фармони, 2018 йил 5 сентябрдаги “Халқ таълими тизимига 
бошқарувнинг янги тамойилларини жорий этиш чора­тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ­3931­
сонли Қарорида белгиланган вазифалар ижросини таъминлаш ҳамда халқ таълими 
ходимларининг бошқарув, касбий ва умумий педагогик маҳоратларини узлуксиз 
оширилишини ташкил этиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими 
вазирлигининг “Халқ таълими ходимларини қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш 
ишларини янада такомиллаштириш тўғрисида” 2018 йил 29 декабрида 334­сонли буйруғи 
қабул қилинди. Мазкур буйруқ асосида малака ошириш тизимида тингловчиларни 
инновацион фаолиятга тайёргарлигини янада самарадорлигини ошириш мақсадида ўқув 
режага қуйидагича ўзгартириш киритилди. Бунда мутахассислик фанларга ажратилган 
соатлар бирмунча кўпайтирилди. Чунки тингловчиларни инновацион фаолиятга тайёрлаш 
асосан мутахассислик фанидан қай даражада маҳоратга эгалиги билан боғлиқ. Олдинги 
йиллар бўйича олинган хулосалардан шу нарса маълум бўлдики, педагог ўз мутахассислик 
фанидан дарс беришда етарлича методик маълумотга эга бўлмасдан туриб уни инновацион 
фаолиятга тайёрлаш бирмунча муаммоларни келтириб чиқаради.
Шунинг учун ҳам янги ўқув режада мутахассислик фанлари учун ажратилган соатлар 
аввалги йилларга қараганда бирмунча кўпайтирилди. 

Ўзбекистонда таълим­тарбия жараёнларинининг ҳуқуқий­меъёрий асослари – 12 соат 
(8,3% ); 

Таълим­тарбия технологиялари ва педагогик маҳорат – 28 соат (19,5%); 

Таълим жараёнларида АКТ қўллаш – 16 соат (11%); 

Мутахассислик фанлар – 82 соат (57%); 

---

Ўқитувчининг касбий компетентлилигини оширишда инновацион ёндашувлар: муаммо ва ечимлар 
9 

Малакавий аттестация – 6 соат (4,2 %). 
Олиб борилган таҳлил натижалари шуни кўрсатадики, ахборот­коммуникация 
технологиялари ривожланиб, кундалик ҳаётимизнинг бир қисмига айланиб бораётган бир 
вақтда тингловчиларни инновацион фаолиятга тайёрлашдаги асосий муаммолардан бири
уларнинг ахборот­коммуникация технологияларидан касбий фаолиятларида самарали 
фойдалана олмаслигидир. Натижада Республикамиз бўйича 2018 йилда 87773 нафар 
тингловчи малака оширган бўлса, унинг 73 % малака оширганлигини тасдиқловчи 
сертификатга эга бўлди. Кейинги босқичда ўқув режада таълим жараёнида самарали 
фойдаланиш учун педагогик дастурларга ҳамда мутахассислик фанларига кўпроқ эътибор 
берилди. Натижада Республикамиз бўйича 2019 йилнинг биринчи ярмида 49361 нафар 
тингловчи малака оширган бўлса, унинг 95 % малака оширганлигини тасдиқловчи 
сертификатга эга бўлди.
Юқоридагилардан шундай хулоса қилиш мумкинки, тингловчиларни касбий 
компетентлигини оширишда ҳамда уларни инновацион фаолиятга йўналтиришда ахборот­
коммуникация технологиялари ҳамда мутахассислик фанлари бўйича етарлича билим, 
кўникма ва малакага эга бўлишлари билан бирга педагогик маҳорати ҳам етарлича бўлиши 
талаб этилади.
“ANIQMAS INTEGRALNI HISOBLASH USULLARI” MAVZUSINI 
O‘QITISHDA KLASTER METODIDAN FOYDALANISH
RADJAPOV B.SH.,