Moylar va maxsus suyuqliklar texnologiyasi

Adsorbstiya usuli. 
Gaz aralashmalari hamda eritamalarida bir va bir necha 
komponentlarning g’ovaksimon qattiq jismlar yuzasi bo’lib (adsorbentda) yutilish 
jarayomi absorbstiya deyiladi. Yutiluvchi modda adsorbent yoki adsorbtiv deyiladi. 
Har bir adsorbent murakkab aralashmalarda ma’lum komponentlarni yutib, 
aralashmaning boshqa komponentlariga ta’sir qilmaydi. Demak, adsorbentlar
tanlovchanlik qobiliyatiga ega. Yutitlgan modda adsorbentdan desorbstiya yo’li bilan 
ajratib olinadi. 
Adsorbistiya jarayoni ko’pincha gaz va suyuuqlik aralashmalaridagi 
yutilayotgan komponentning konstetrastiyasi kam miqdorda bo’lganda, adsorbtivni 
butunlay ajratib olish uchun qo’llaniladi. Agar yutilaytgan komponentning
konstertrastiyasi yuqori 
bo’lsa, u xolda adsorbstiya jarayoni qo’llaniladi. 
Adsorbstiya jarayoni ikki xil: fizik va kimyoviy (xemosorbstiya) bo’ladi. Fixik 

---

17 Usmonov Muhammadkomilbek 24-16 guruhi 
adsorbistiyada adsorbent va yutilayotgan komponent o’zaro kimyoviy jihatdan ta’sir 
qilmaydi. Kimyoviy adsorbstiya prossesida adsorbent bilan yutilayotgan moddanging 
molekulalari o’zaro ta’sir-lashib, adsorbentning yuzasida kimyoviy birikma hosil bo’ladi. 
Klassifikastiyalash jihatdan adsorbentlarni uch turga bo’lish mumkin: 
Birinchi turi
: nospestifik adsorbentlar, ularga grafitlangan qurum kiradi. Bu 
turdagi adsorbentlar sirtida almashinishga qodir funkstional guruh va ionlar 
bo’lmaydi. Yuqori molekulali uglevodorodlarni, masalan, polietilenni ham shu turga 
kiritish mumkin. 
Ikkinchi turi
: spestifik adsorbentlar, ularning sirtida) ma’lum joylarda 
musbat zaryadlar, masalan silikagellarda gidroksil guruhlar, steolitlarda kationlar 
to’plangan bo’ladi. Bu turdagi adsorbentlarga ayrim chetki zvenolarida elektron 
zichligi to’plangan molekulalar bilan o’ziga xos ta’sirlanish xarakterlidir.