Moluch 297 c indd

344
Молодой ученый Қазақстан
9. https://www.cpc.ncep.noaa.gov/data/teledoc/nao.shtml
10. Электронный ресурс: www// Rp5.kz
Абай даналығы, шығармашылығы, ұрпақ сабақтастығы
Кипшакбаев Канат Зейнуллаевич, магистр, оқытушы;
Каденова Гульзат Сандыбаевна, оқытушы;
Мырзанова Мария Ибрайхановна, оқытушы;
Тоқсанбаева Ақжарқын Аққанжарқызы, оқытушы;
Рахметова Айжан Қожантайқызы, оқытушы
«Болашақ» университетінің жоғары колледжі (Қызылорда қаласы, Қазақстан)
Берілген мақалада авторлар Абай Құнанбаевтың ұрпақтарын қарастырады.
Кілт сөздер: ақын, әулет, отбасы.
Мудрость Абая, творчество, преемственность поколений
Кипшакбаев Канат Зейнуллаевич, магистр, старший преподаватель;
Каденова Гульзат Сандыбаевна, старший преподаватель;
Мырзанова Мария Ибрайхановна, преподаватель;
Токсанбаева Акжаркын Акканжаровна, преподаватель;
Рахметова Айжан Кожантаевна, преподаватель
Высший колледж университета «Болашак» (г. Кызылорда, Казахстан)
В данной статье авторы рассматривают потомков Абая Кунанбаева.
Ключевые слова: поэт, род, семья.
Қ
азақ халқының ұлы ақыны, кемеңгер данасы, ғұла-
ма-ойшыл, ағартушы ұлттық әдебиетінің негізін салушы, 
аудармашы Абай Құнанбаевтың 175 жылдығы тойланатын 
болады. Мемлекет көлемінде және халықаралық деңгейде 
ауқымды іс-шаралар бастауын алды. Ұлы Абайдың өлеңдері 
мен қара сөздерінде ұлт болмысы, бітімі, тұрмысы, тіршілігі, 
дүниетанымы, мінезі, жаны, діні, ділі, рухы көрініс тауып, 
кейін Абай әлемі деген бірегей құбылыс ретінде бағаланды. 
Елбасы Н. Ә. Назарбаев «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» 
атты мақаласында қоғамдық сананы қайта түлетудің маңыз-
дылығы туралы айтып, оны заман талабына сай бейімдеу мем-
лекеттік маңызы бар мәселеге айналып отырғанын айтты. 
Дүние жүзінде бүкіл адамзатқа ортақ ойшыл ретінде танылған 
тұлғалар бар. Атап айтқанда, Қытай дегенде Лаоцзы мен Кон-
фуций, Ресей дегенде Достоевский мен Толстой, Франция де-
генде Вольтер мен Руссо болса, Қазақстан дегенде Абай есімін 
атайтындай дәрежеге жетіп, өзге жұрт қазақ халқы — Абайдың 
халқы деп бізге ілтипат білдірсе, бізге зор мәртебе болары хақ. 
Әр қазақтың төрінде домбыра тұрсын деген ұғымы сияқты, 
әр шаңырақта Абайдың кітабы мен Мұхтар Әуезовтің «Абай 
жолы» романы тұруы керек деп санаймын. Ұлы кемеңгер 
Абайдың 175 жылдығына орай 500-дей іс-шара ұйымдастыру 
көзделіп отыр. Түп мәнісі — Абай мұрасы — біздің ұлт болып 
бірлесуімізге, ел болып дамуымызға жол ашатын қастерлі құн-
дылық. Абайдың ақылын алсақ, айтқанын істесек, ел ретінде 
еңселенеміз, мемлекет ретінде мұратқа жетеміз, өсиет-өнегесі 
XXI ғасырдағы жаңа Қазақстанның темірқазығы болып елді 
биіктерге жетелейтін болуы керек. Ғасырлар өтседе, Ұлы Абай 
ұлағаты, өсиеттері қазақ халқының руханият байлығы болып 
қала беретін болады. Абайдың басқалардан өзгешелігі — бүкіл 
адамзаттың ұстазы биіктігіне көтерілген ақындығы. Мақала 
барысында ұлы ақын Абай Құнанбайұлының отбасы туралы 
аз-кем тоқталып өтсек.
Абай үш әйел алған. Бәйбішесі Ділдәдан — Ақылбай, 
Әбдірахман, Күлбадан, Әкімбай, Мағауия, Райхан, екінші әйелі 
Әйгерімнен Тұрағыл, Мекайыл, Ізкайыл, Кенже деген 7 ұл, 3 қыз 
сүйген. Келіндей алған әйелі Еркежаннан ұрпақ көрген жоқ.
Ділдә Алшынбайқызы (1843–1924) — Абайдың бәйбішесі. 
Құнанбай мен Алшынбай Тіленшіұлы құда-жегжат болуға 
уағдаласып, 1860 жылы 15 жастағы Абай мен 17 жастағы Діл-
дәны қосады. Әкесі Ақшоқыдан жер бөліп беріп, онда Абайға 
сегіз бөлмелі қыстау салдырады. 1860–1923 жылдары Ақшоқы-
дағы қыстауда тұрады. Кеңес үкіметінің асыра сілтеуі тұсында, 
1923 жылы Ділдә Ақшоқыдан кетуге мәжбүр болады. Абай мен 
Ділдә тұтынған дүние-мүліктің бір сыпырасы әлдекімдердің 
қолында кеткен. Абайдың өтінішімен 1880 жылы тобықтыдан 
шыққан ағаш ұстасы, зергер-шебер Еспенбет жасаған зерлі ағаш 
төсек қана аман қалған. Оны 1939 жылы Абай аулының адамы 
Нығыман Өтепбаев Жидебайдағы Абайдың музей-үйінің қо-
рына тапсырған. Ділдәдан-Ақылбай, Әбдірахман, Мағауия, Күл-

---

“Young Scientist” .  # 7 (297) .  February 2020