Moluch 297 c indd

332
Политология
15. Коровкин А. С. Индивидуальные инвестиционные счета как альтернатива банковским вкладам / А. С. Коровкин, Л. Н. На-
заров // Экономика и предпринимательство. — 2017. — № 9, ч. 1. — С. 942–948.
16. Московская биржа зарегистрировала 3 миллиона частных инвесторов // Московская биржа. URL: https://www.moex.com/
n25254 (дата обращения: 01.02.2020).

---

“Young Scientist” .  # 7 (297) .  February 2020
333
Young scientist Kazakhstan
М О Л ОДО Й У Ч Е Н Ы Й Қ А З А ҚС ТА Н
Ұңғымалық уату тәсілінің ерекшеліктері
Дабылов Ерсен Асетулы, магистрант
Satbayev University (Алматы қаласы)
Ұңғымалық уату жерастында бұрғылап жару жұмыстарын жүргізудің ең жиі таралған тәсілдерінің бірі болып табылады. 
Бұл мақалада ұңғымалық уатудың негізгі сипаттамалары, параметрлері және техника-экономикалық көрсеткіштері қарасты-
рылған және ұңғымаларды орналастырудың негізгі тәсімдеріне салыстырмалы талдау жүргізілген.
Түйінді сөздер: бұрғылап жару жұмыстары, ұңғымалық уату, ұңғымаларды орналастыру тәсімдері.
Особенности скважинной отбойки
Дабылов Ерсен Асетулы, студент магистратуры
Казахский национальный исследовательский технический университет имени К. И. Сатпаева (г. Алматы)
Скважинная отбойка является одной из самых распространенных способов проведения буровзрывных работ в подземных руд-
никах. В статье рассматриваются основные характеристики, параметры и технико-экономические показатели скважинной 
отбойки и проведен анализ достоинств и недостатков основных схем расположения скважин.
Ключевые слова: буровзрывные работы, скважинная отбойка, схемы расположения скважин.
Ұ
ңғымалық ЖЗ (Жарылғыш зат) оқтамдарын жару арқылы 
жерастында бұрғылап жару тәсілімен өңдірілетін кеннің 
60%-ы уатылады, соның ішінде диаметрі аз ұңғымалармен(90 мм 
дейін) — 15%. Кенді уатуға арналған ұңғыма тереңдігі, әдетте, 
5–20 м болады. Диаметрі 80–мм-ден 200–мм-ге дейін, кейде одан 
да көп болуы мүмкін. Ұңғымаларының максимальды тереңдігі 
шектелген, себебі терең ұңғымаларды бұрғылағанда олардың 
қисаюы байқалады, сондықтан жобаланған бағытты қамтамасыз 
ету мүмкін емес және соның себебінен сапалы уату да болмайды.
Ұңғымалық уату орташа немесе ірі кенорындарда, әдетте, 
диаметрі 45–105 мм болатын параллель, тарамды немесе 
шоғырлы ұңғымаларды қолданып іске асырылады. Уату тік, 
көлбеу немесе көлденең қабаттар арқылы жүреді.
Ұңғымалық уатудың негізгі параметрлері:
− Ең қысқа кедергі сызығы (ЕҚКС);
− Көршілес ұңғымалар арасындағы қашықтық.
Ең қысқа кедергі сызығы — оқтам мен сыртқы үңгубет(забой) 
арасындағы ең қысқа қашықтық. Ол кеннің бекемдігіне және 
тұтқырлығына, ұңғыма диаметріне және ЖЗ қуатына тәуелді.
Ұңғымалық уатудың негізгі техника–экономикалық көрсет-
кіштері:
− Бұрғылаушының еңбек өнімділігі бекем кендерде 250–
300 м/ауысым, орташа бекем кендерде 350–400 м/ауысым, 
жұмсақ кендерде 500 м/ауысым-ға дейін жетеді;
− ЖЗ меншікті шығыны 1,5–3,5 кг/м
3
болады, дегенмен 
ұңғымаларды тарамды орналастыру кезінде ЖЗ меншікті 
шығыны ұңғымаларды параллель орналастыру кезіндегі ша-
мадан 10–15% жоғары болады;
− Ұңғыманың 1 метріне уатылған кен шығуы, бекем кен-
дерде — 4–5 м