«Молодой учёный»
. № 7 (297)
. Февраль 2020 г.
336
Молодой ученый Қазақстан
Значение мониторинга и оценки знаний в повышении качества обучения
Ильясова Гульфайруз Омарбеккызы, студент магистратуры
Казахский национальный педагогический университет имени Абая (г. Алматы)
В этой статье обсуждается важность мониторинга и оценки знаний, навыков и целей учащихся, а также их основных приме-
нений. Рассматриваются вопросы значимости, места и разделов устных и письменных методов проверки.
Ключевые слова: контроль, оценка, обучение, устная и письменная проверка.
Ұ
лы педагог Ы.
Алтынсарин «Оқытушы бағалағанда
олардың іске қатысы жоқ сөздеріне қарап емес, олардың
егістерінің бетіне шыққан жемістеріне, яғни оқушыларына
қарай бағалау керек» деп, айтқандай, оқушы жетістігін нақты
бағалау мәселесі-білім беру жүйесіндегі өзекті мәселелердің
бірі. Сондықтан, оқушылардың білім нәтижелерін бағалау
оқыту үдерісінің маңызды бөлігі болып табылады, яғни, оқыту
үдерісін басқарудың түйінді кілті бағалауда деп те айтуға бо-
лады. Деңгейлік бағдарламалар мазмұнындағы «Оқыту үшін
бағалау және оқуды бағалау» модулі — оқудың тиімді бағасын
және оқыту үшін тиімді бағаны түсіну, оқыту мен оқудағы
барлық жаңа тәсілмен байланысты.
Жаңартылған білім беру бағдарламасын жүзеге асыру үшін
оқушы білімін бағалауда мүлдем жаңа бағытта жұмыс істеу қа-
жеттілігі туындайды. Осы қажеттілікті шешу жолдарының
бірден–бір жолы оқушы білімін әділ, шынайы, ашық түрде
бағалау жүйесін қолдану.
Білімді бақылаудың негізгі мақсаты — оқушылардың білім
алудағы жетістіктерін анықтау, білімін тереңдету және бола-
шақта оқушыларды қоғамдық іс-әрекетке қосылудың алғы-
шарттарын жасау. Бұл мақсат ең алдымен оқушылардың оқу
материалын меңгеру сапасын анықтаумен тығыз байланысты.
Екіншіден басты мақсаттың айқындылығы өзін-өзі бақылау
мен өзара бақылауды қабылдауды үйренумен және өзін-өзі
бақылау мен өзара бақылау қажеттілігін қалыптастырумен бай-
ланысты. Үшіншіден, бұл мақсат оқушылардың орындалған жұ-
мысқа деген жауапкершілігін, ынтасын арттыру тәрізді жеке
тұлғалық қасиеттерін тәрбиелеуді жоспарлайды [1].
Оқыту процесінде оқушылардың білім, білік, дағдыларын
есепке алу, бақылау және бағалау оның аса қажет құрамдас
бөлігі болып есептеледі. Мұғалімнің сабақтар жүйесінде оны
дұрыс ұйымдастыра білуі, көптеген жағдайда оқу тәрбие
процесінің табысты болуының оң кепілі. Ол үшін, мұғалім
оқушының оқу материалын меңгеру дәрежесін, сапасы мен
көлемін үнемі анықтап отыруы тиіс. Бақылаудың көмегімен те-
ориялық білімді меңгерудегі сапа, біліктілік пен дағдыны қа-
лыптасу дәрежесі анықталады.
Осылардың негізінде қаралып отырған педагогикалық мәсе-
ленің теориялық аспектісі жеткілікті дәрежеде зерттелген деп
қорытынды шығаруға болады, себебі «есепке алу», «бақылау»,
«бағалауды» ұйымдастырудың мәні, олардың оқу тәрбие про-
цесіндегі қызметі, формалары мен тәсілдері анықталған [2].
Бақылаудың бірнеше әдіс-тәсілдері бар, олардың ішінен ең
негізгілері: ауызша мен жазбаша тексеру.
Ауызша тексеру. Бақылаудың мақсаты мен тексерілетін ма-
териалдың мазмұнына байланысты ауызша тексеру әр түрлі
ұйымдастырылады. Тексеруге қойылған мақсаттар арасынан
мыналарды бөліп алуға болады: үй жұмысының орындалуын
тексеру, жаңа материалды игеруге дайындықтарын анықтау,
түсініктілік және жаңа материалды игеру дәрежесін тексеру.
Мазмұнына байланысты тексеру алдынғы өткен сабақ бойынша
немесе бөлек бөлімдер және тақырыптар бойынша жүргізіледі.
Ауызша тексеру әдісінің екі негізгі бөлімі бар:
– тексеру сұрақтарын және олардың тапсырмаларын құра-
стыру;
– қойылған сұрақтарға оқушының жауабы.
Тексеру сұрақтары мен тапсырмаларды құрастыру — ауызша
тексерудің басты элементі болып табылады. Сұрақтардың са-
пасы олардың мазмұнымен, оқушының жауап беру кезінде
ақыл-ой әрекетімен немесе сөйлеу мәнерімен анықталады.
Сұрақтардың сапасы оқушылардың жауап беру кезіндегі
ақыл-ой әрекетінің мінезімен анықталады. Сол үшін тексеру
сұрақтарының ішінен есте сақтау қабілетін (оқылғанды бей-
нелеу), ойлануын (жалпыландыру, салыстыру үшін), тіл бай-
лығын белсендендіретін сұрақтарды ерекшелеп алады. Алған
білімдерін тәжірибеде қолдануда проблемалық сұрақтардың
мәні зор.
Дидактикалық әдебиеттерде оқушылардың білім сапасын
анықтаудың екі шарты ерекшеленген.
– оқушыға ешкім кедергі келтірмейді (көпшілік және
мұғалім жауаптарды кейін талқылайды)
– оқушылардың интеллектуальды күшінің жақсы жұмыс
істеуін қамтамасыз ететін орта құру.
Оқушыны бағалау кезінде жауаптардың дұрыстығына, то-
лықтығына, сөйлеу мәнеріне және мазмұндық жүйелілігіне мән
беріледі.
Сабақтың кез-келген кезеңінде ауызша тексерудің түрлері
қолданылады. Қай түрін қолдану сабақтың маңыздылығы мен
логикасына байланысты таңдалады.
Екінші кең қолданатын бақылау әдісі
жазбаша-графи-
Do'stlaringiz bilan baham: 
