Moliyaviy hisobot auditi

 
4.3. Xo’jalik sub’ektlarining qayta tuzilishi va yopilish jarayonidagi hisoboti auditi 
Auditor auditni taxmin qilinayotgan ko’lami va o’tkazish tartibini bayon etgan holda, 
auditning umumiy rejasini ishlab chiqishi va rasmiylashtirishi lozim. Audit dasturini ishlab 

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINING MAQSADI VA UNING ASOSIY 
TAMOYILLARI
46 
chiqishda qo’llanma bo’lib xizmat qilishi uchun, audit umumiy rejasining hujjatli aks ettirilishi 
etarli darajada batafsil bo’lishi kerak. Bunda uning aniq shakli va mazmuni sub’ekt kattaligi, 
auditning murakkabligi hamda auditor qo’llayotgan aniq uslubiyat va texnologiyaga bog’liq 
bo’ladi. 
Auditorlar O’zbekiston Respublikasi moliya vazirligining 2002 yil 27 dekabrdagi 140-son buyrug’i 
bilan tasdiqlangan «Moliyaviy hisobot shakllarini to’ldirish bo’yicha qoida» ga muvofiq moliyaviy 
hisobotning birinchi shakli buxgalteriya balansini mulkchilikning barcha shakllariga mansub, O’zbekiston 
Respublikasining qonun hujjatlariga ko’ra yuridik shaxs hisoblangan korxona va tashkilotlar (bundan 
sug’urta tashkilotlari va banklar mustasno), shuningdek mulkida, xo’jalik yuritishida yoki tezkor 
boshqaruvida mol-mulki bo’lgan va o’z majburiyatlari bo’yicha ushbu mol-mulk bilan javob beradigan, 
shuningdek mustaqil balans va hisob-kitob raqamiga ega bo’lgan, soliq qonunchiligiga muvofiq soliq 
to’lovchi hisoblanadigan alohida bo’linmalar taqdim etish kerakligini bilishi kerak. 
O’zbekiston Respublikasi “Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi qonunining 10-moddasida 
ko’rsatilgan yuridik shaxslar soliq organlariga auditorlik tekshiruvi o’tkazilganidan keyin 15 kun 
davomida, lekin hisobot yilidan keyingi yilning 15 mayidan kechiktirmay, moliyaviy 
hisobotning to’g’riligi to’g’risida auditorlik xulosasi nusxasini taqdim etadilar. 
Moliyaviy hisobot shakllarida barcha rekvizitlar va nazarda tutilgan ko’rsatkichlar 
to’ldirilishi kerak. Korxonada tegishli aktivlar, passivlar, operatsiyalar mavjud emasligi sababli 
biror-bir modda (satrlar, ustunlar) to’ldirilmagan taqdirda, ushbu modda (satr, ustun) ustiga 
chizib qo’yiladi. 
Auditor moliyaviy hisobot shakllarining manzil qismi quyidagi tartibda to’ldirilishiga 
e’tibor berishi kerak: 
a) “Korxona, tashkilot” rekviziti - korxonaning to’liq nomi (belgilangan tartibda 
ro’yxatdan o’tkazilgan ta’sis hujjatlariga muvofiq) va KTUTga ko’ra uning kodi 
ko’rsatilganligiga; 
b) “Tarmoq” rekviziti - korxona tarmog’i va XXTUTga ko’ra tarmoq kodi 
ko’rsatilganligiga; 
v) “Tashkiliy-huquqiy shakl” rekviziti - korxonaning tashkiliy-huquqiy shakli va THTga 
ko’ra tashkiliy-huquqiy shaklning kodi ko’rsatilganligiga; 
g) “Mulkchilik shakli” rekviziti - korxonaning mulkchilik shakli va MShTga ko’ra 
mulkchilik shaklining kodi ko’rsatilganligiga; 
d) “Vazirliklar, idoralar va boshqalar” rekviziti - ixtiyorida korxona turgan (agar u mavjud 
bo’lsa) va unga moliyaviy hisobot yo’naltiriladigan organning nomi hamda DBPBTga ko’ra 
ushbu organning kodi ko’rsatilganligiga; 
e) “Soliq to’lovchining identifikatsiya raqami” rekviziti - STIR bo’yicha korxonaning 
identifikatsiya raqami ko’rsatilganligiga; 
j) “Hudud” rekviziti - MHOBT bo’yicha kod ko’rsatilganligiga; 
z) “Manzil” rekviziti - korxonaning to’liq yuridik manzili ko’rsatilganligiga. 
Moliyaviy hisobotni tuzish chog’ida O’zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi 
to’g’risida”gi qonuni, O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, Buxgalteriya hisobi 
milliy standartlariga, shuningdek buxgalteriya hisobini yuritish va moliyaviy hisobotni tuzish 
masalalari bo’yicha boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlarga asoslanish lozim. 
Korxona va tashkilotlar barcha alohida mustaqil balansga ajratilmagan bo’linmalarining 
faoliyat ko’rsatkichlari moliyaviy hisobot shakllarining ko’rsatkichlariga kiritilishi kerak. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining "Qimmatli qog’ozlar bozorini yanada 
rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida" 2006 yil 27 sentyabrdagi PQ-475-son qaroriga muvofiq 
aktivlarining balans qiymati 1 mlrd. so’mdan ortiq bo’lgan korxonalarda ichki auditni tashkil 
etishga qo’yiladigan yagona talablarni hamda uning ishini tashkil etishning metodologik 
asoslarini belgilashda Vazirlar Maxkamasining 2006 yil 16 oktyabrda 215-son qarori bilan 

---