Молиявий ҳисоб 1 Ўқув қўлланма

4. Иқтисодий фаолиятдан зарар кўрилганда фойда солиғининг ҳисоби
Солиқ қонунчилиги тадбиркорлик фаолиятидан кўрилган зарарни келгуси даврлар даромади ҳисобига қоплаш учун, уни маълум муддатга кўчиришга йул қўяди. Йул қўйилган зарар солиқ тўловининг камайиши ҳисобига зарарнинг кайта ҳисобланиши натижасида бўлғуси иқтисод қилишни таъминлайди. Зарар ҳисоб-китобига бундай тежаш киритиладиган ҳисобот даври ўзгариб туриши мумкин (ҳозирги пайтда у 5 йилни ташкил этади).
Зарар билан боғлиқ бўлган, ҳисобланган солиқ суммасининг бўлғусида камайиши, зарар кўрилган ҳисобот даври фойдасининг ҳисоб-китобига қуйидаги ҳолларда киритилиши мумкин:

1. 
   Келгусида солиққа тортиладиган даромад бу зарарни қоплаш учун етарли бўлиши тўғрисида етарли даражадаги тўлиқ ишонч мавжуд бўлганда;
   
2. 
   "Муддати узайтирилган даромад(фойда) солиғи" ҳисобварағининг кредит қолдиғи мавжудлигида.
   

Солиқ йуқотишлари келгуси давр солиқларининг қисқариши билан ҳисобга олинган ҳолларда солиқ имтиёзлари жорий ҳисобот даврида аниқланади, бироқ фақат кейинги даврда фойдаланилади. Бошқа тенг шароитларда, муддати узайтирилган солиқ имтиёзига эга бўлган фирма, бундай имкониятдан маҳрум бўлган фирмадан анча қулай шароитда бўлади.
Бу моддани актив сифатида тушунтиришнинг бошқа мақбул бўлган варианти бўлиб, имтиёзни тан олишни фирма солиқ имтиёзидан фойдаланиш учун етарли фойда олмагунча муддатини узайтириши ҳисобланади. Агар қоплаш тўланиши лозим бўлган солиқнинг камайиши сифатида акс эттирилиши мумкин бўлса, бу ҳолда имтиёз ундан фойдаланиладиган давр ҳисоботига киритилади, қисман у вужудга келган олдинги давр кўрсаткичларининг тузатиши сифатида акс эттирилади. Бундай ёндошув, коплаш манбаи бўлиб, вужудга келиши бу қоплашдан фойдаланиш имконини берувчи келгуси фойда эмас, балким солиқ тўловларининг қисқариши иштирок этади деган фаразга мос келади.
Солиқ имтиёзи ҳисоботда фақат у келгуси ҳисобот даврларига кўчирилганда акс эттирилади. Солиқ чегирмасини келгуси ҳисобот даврларига олиб бориш билан вужудга келган солиқни қоплаш суммаси, у вужудга келган йилнинг молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботига эмас, у ишлатилган йилнинг ҳисоботига киритилиши лозим, деб таъкидланади. Қоплаш олдинги ҳисобот даврининг фойдаси ёки зарарининг тузатилиши сифатида изоҳланиши мумкин. Солиқ чегирмаси солиқларни ҳисобот даврлари орасида тақсимланиши сабабли вужудга келган зарар деб қаралиши керак.