Молияга оид атама ва ибораларнинг изоҳли луғати а актуар ҳисоб-китоблар

Н

Нафақа – вақтинчалик меҳнат қобилиятини юқотганда, ҳомиладорлик ва туғишда, бола туғилганда, бола парвариши бўйича ва шунга ўхшаш бошқа ҳолатларда мамлакат фуқароларига бериладиган доимий равишдаги ёки бир марталик пул тўланмаси.
Нодавлат молиявий назорати – хўжалик юритувчи субъектларнинг молиявий аҳволи ва ликвидлилиги, молиявий ҳисоботларининг ишончлилиги, фойдалилиги ва тўловга лаёқатлилиги устидан аудиторлик фирмалари, корхона ва ташкилотларнинг раҳбарияти ва молиявий хизматлари, акционерлари, тижорат банклари, суғурта фирмалари томонидан амалга ошириладиган назорат.
О

Облигация – фоиз шаклида даромад келтирувчи қимматли қоғоз. Давлат органлари томонидан бюджет дефицитини қоплаш учун ва акционерлик жамиятлари томонидан капитални жалб қилиш мақсадида чиқарилади. Акциядан фарқли ўлароқ облигацияда уни қайтариш (узиш) муддати кўрсатилади.
Оборот солиғи - ишлаб чиқаришнинг якуний босқичида халқ истеъмоли учун ишлаб чиқарилган маҳсулотларнинг қийматидан олинадиган солиқ тури. Асосан, уч хил метод бўйича аниқланади: 1) чакана баҳо (савдо ва таъминот устамалари чегирилган) ва корхона улгуржи баҳоси ўртасидаги фарқ; 2) чакана баҳолардаги (савдо устамалари чегирилган) товар оборотга нисбатан фоизда; 3) маҳсулот бирлигига нисбатан абсолют пул суммаларида. Барча маҳсулотлардан олинмасдан, балки технологик занжирнинг охиридаги маҳсулотдан олинади (масалан, чўян рудасидан эмас, балки музлатгич, автомобильдан олинади). Ҳозирги пайтда Буюк Британия, Франция, Германия, Россия, Ўзбекистон каби мамлакатларда бу солиқдан қўшилган қиймат солиғига ўтилган бўлса, АҚШда унинг ўрнига сотувдан олинадиган солиқ жорий этилган.
Ортиқча тўловлар – тўловнинг бюджетга тушган ортиқча суммаси. Одатда солиқ тўловчининг бошқа тўловлар бўйича мавжуд бўлган боқимандаларини узиш учун ҳисобга олинади ва бу тўғрида унга маълум қилинади ёки солиқ органининг қарори нусхаси ва банкнинг тегишли кўчирмаси асосида солиқ тўловчига қайтарилади. Бошқа тўловлар бўйича боқимандалари бўлмаган ҳолда корхонанинг ортиқча тўловлари суммаси унинг ёзма аризасига кўра тўлов муддати етиб келмаган тўловларни тўлашга йўналтирилиши ёки унинг ўзига қайтарилиши мумкин. Ортиқча тўловларнинг қайтарилиши солиқ органлари томонидан бюджет ҳисобидан амалга оширилади.