Moliya va raqamli axborot texnologiyalari

 
Tashkiliy tadbirlarga
quyidagilar kiradi: 

xizmatchi va ishlab chiqarish bino va xonalarni loyihalashda, qurishda va 
jihozlashda amalga oshiriladigan tadbirlar. Bu tadbirlarning asosiy maqsadi 
hududga va xonalarga yashirincha kirish imkonini yo‘qotish; odamlarning va 
transportning yurishi nazoratining qulayligini ta’minlash; foydalanishning alohida 
tizimiga ega bo‘lgan ishlab-chiqarish zonalarini yaratish va h.zo; 

xodimlarni tanlashda amalga oshiriladigan tadbirlar. Bu tadbirlarga xodimlar 
bilan tanishish, konfidensial axborot resurslari bilan ishlash qoidalarini o‘rgatish, 
axborot himoyasi qoidasini buzganligi uchun javobgarlik darajasi va h. zo bilan 
tanishtirish kiradi; 

ishonchli ruxsatnoma rejimini va tashrif buyuruvchilarning nazoratini tashkil 
qilish; 

xona va hududlarni ishonchli qo‘riqlash; 

xujjatlar va konfidensial axborot resurslarini eltuvchilarini saqlash va ishlatish, 
shu jumladan qayd etish, taqdim etish, bajarish va qaytarish tartiblariga rioya qilish; 

axborot resurslar himoyasini tashkil etish, ya’ni muayyan ishlab chiqarish 
jamoalarida axborot xavfsizligiga javobgar shaxsni tayinlash, konfidensial axborot 
resurslari bilan ishlovchi xodimlar faoliyatini muntazam tekshirib turish. 
Bunday tadbirlar har bir muayyan tashkilot uchun o‘ziga xos xususiyatga ega 
bo‘ladi. 
Axborotni xujjatlashtirish qat’iy belgilangan qoidalar yordamida amalga 
oshiriladi. Bu qoidalarning asosiylari GOST 6.38-90 " Tashkiliy-boshqaruvchi 
xujjatlar tizimi. Xujjatlarni rasmiylashtirishga talablar", GOST 6.10.4-84 
"Unifikatsiyalangan xujjatlar tizimi. 
Hisoblash texnika vositalari orqali yaratiluvchi mashina eltuvchilaridagi va 
mashinogrammalardagi xujjatlarga huquqiy kuch berish" kabilar bayon etilgan. Bu 

---

60 
GOSTlarda axborotga xujjat huquqini beruvchi 31 ta rekvizitlar ko‘zda tutilgan, 
ammo bu rekvizitlarning barchasini xujjatda mavjudligi shart emas. Asosiy rekvizit 
- matn. SHu sababli, har qanday ravon bayon etilgan matn xujjat hisoblanadi va unga 
huquqiy kuch berish uchun sana va imzo kabi muhim rekvizitlarning mavjudligi 
kifoya. 
Avtomatlashtirilgan axborot tizimlaridan olingan xujjatlar uchun alohida tartib 
qo‘llaniladi. Bunda, ma’lum hollarda, masofadan olingan axborot elektron imzo 
bilan tasdiqlanadi. Axborot resurslarini himoyalash uchun barcha tashkiliy 
tadbirlarni ta’minlovchi maxsus ma’muriy xizmatni yaratish talab qilinadi. Uning 
shaxsiy tarkibiy tuzilmasi, soni va tarkibi tashkilotning zaruriy extiyojlari, axborot 
resurslarining konfidensiallik darajasi va xavfsizligining umumiy holati orqali 
aniqlanadi.