Moliya va raqamli axborot texnologiyalari

Elektron hukumat konfidensial axborot resurslaridan foydalanish usullari 
Hayotda kim axborotga ega bo‘lsa, o‘sha holatni boshqaradi degan ibora mavjud. 
SHuning uchun ham insoniyat jamiyatining boshlanishidanoq ayg‘oqchilik faoliyati 
yuzaga kelgan. Jumladan, davlat va tijorat sirlari, urush davrida harbiy sirlar. 
Insonlarning tarixiy kelajagini belgilashda ma’lumotlarni boshqalardan sir saqlashi 
katta yutuqlarga erishishiga keng imkoniyat va zamin yaratadi. Ko‘pchilik mulk 
egalari 
o‘zlarining 
ehtiyojlarini himoyalash 
maqsadida 
ma’lumotlarni 
maxfiylashtiradi, himoya qiladi va patentlaydi. Ma’lumotlarni maxfiylashtirish 
himoyalangan ma’lumotlarni olish usul va vositalarini muntazam takomillashiga, 
hamda axborot himoya usul va vositalarini takomillashuviga olib keladi. 
Jahon tajribasida aniq bir soha faoliyatiga taa’luqli sir nomlari “ishlab chiqarish 
sirlari”, “savdo sirlari”, “kredit munosabatlari sirlari” iboralari qo‘llanilgan. XX – 
asr boshlarida barcha sohalar faoliyatiga bog‘liq bo‘lgan iboralar umumiylashtirilib 
“tijorat sirlari” iborasida bir to‘xtamga kelinildi. 
 
Bugungi kunda tijorat sirlari quyidagicha ifodalanadi
– uchinchi shaxs 
tomonidan axborot, ma’lumot, ma’lumotnoma, ob’ekt, tarqatish, uzatish va chiqib 
ketishi axborot egasi xavfsizligiga yoki etiyojlariga zarar etkazishi /2,3/. 
ISO/IES 17799 standarti axborot xavfsizligini konfidensiallik, to‘liqlik va axborot 
mavjudligini ta’minlash sifatini belgilaydi. 
 
Xavfsizlik
– bu nafaqat jinoiy harakatlardan himoyalanish, balki axborot va 
xujjatlarni (asosan elektron) saqlashni ta’minlash, hamda favqulotda holatlarda 
muhim hujjatlarni himoyalash chora–tadbirlari va ular faoliyatini tiklash yoki 
uzlukizligini ta’minlashdan iborat. 
 
Axborot xavfsizligi deganda
sub’ektning axborot munosabatlarini himoyalash 
tushuniladi.