Молия” кафедраси ҳ.Ҳ. Имомов “давлат қарзларини бошқариш” фани бўйича

Пулли молиялаштириш, ёки Марказий банкдан қарз олиш.

Давлатнинг Марказий банкдан қарз олиши юқори самарали пулларни юзага келишига тенглаштирилади. Агар пул эмиссияси темплари бахоларнинг жорий даражасида пулларга бўлган талабдан ошган бўлса нақд пулларнинг ортиқча қолдиғи шаклланади. Натижада бахоларнинг умумий даражаси ошади. Купгина бозор иқтисодиётига ўтаётган малакатларда давлат тақчилликининг сезиларли фоизлари накд пулга айланади ва бу инфляциянинг асосий манбаларидан бири
Кўпгина бозор иқтисодиётига ўтаётган малакатларда давлат тақчилликининг сезиларли фоизлари накд пулга айланади ва бу инфляциянинг асосий манбаларидан бири ташки қарзлардан фойдаланиш мумкин. Ўзбекистон Республикаси амалиётида Давлат бюджети тақчиллигини молиялаштириш устивор холатда ички манбалардан фойдаланилди. Бундай манбалар бўлиб Марказий банк кредитлари, давлат қисқа муддатли қимматбахо қоғозларини жойлаштиришдан олинадиган маблағлар ва бошқа манбалар бўлиши мумкин. Давлат бюджети тақчиллигини молиялаштиришда ноинфляцион манбаларга афзаллик берилди.
Давлат қисқа муддатли облигациялари бозори 1996 йилнинг март ойидан ташкил топди ва тўрт йилдан ортиқ фаолият кўрсатиб келмокда. Ушбу қисқа муддат ичида бозор эволюцияси (ривожланиш) бозор иштирокчиларини уқитишдан бошлаб, ҳар хил муддатли облигацияларни муомилага чиқаргунгача бир қанча босқичларни босиб ўтди.
Утган қисқа бўлган давр ичида облигацияларни жойлаштириш борасида ушбу бозор хажми ун мартадан кўпроқ (ортиқроқ) ўсди. Бугунги кунда муомилага чиқарилган облигациялар хажми йиллик ЯИМ-нинг 4 фоиздан ортиқроқ қисмини ташкил қилади ваҳоланки, бу кўрсаткич 1996 йилда ЯИМ-нинг 0.9 фоизни,1997 йилда эса 2.5 фоиздан ортиқ бўлмаган қисмини ташкил этган эди, холос.
Банклар ва нобанк корхоналари томонидан ушбу бозорга бўлган қизиқишнинг юқорилигининг омили бўлиб, унинг ушбу давр мобайнида инвесторлар учун зарур бўлган тавсифи хизмат қилди.
Юқори инфляция даражаси ва қайтарилмаган кредиторлар хажмининг ўсиши ликвид, қисқа муддатли ва юқори ишончлиликка эга бўлган муқобил инвестиция обьектларини талаб қилар эди. Давлат қисқа муддатли облигациялари, ушбу талаблари тўла жавоб берган холда, барча турдаги солиқ ва йиғимлардан озод бўлган даромад келтирар эди.

2.