Молия” кафедраси ҳ.Ҳ. Имомов “давлат қарзларини бошқариш” фани бўйича

Хулоса шуки, бюджет тақчиллигини молиялашда республикамиз ҳам пулли молиялаштиришдан, ҳам қарзли молиялаштиришдан фойдаланиши керак.

Давлатнинг Марказий банкдан қарз олиши юқори самарали пулларни юзага келишига тенглаштирилади. Агар пул эмиссияси темплари бахоларнинг жорий даражасида пулларга бўлган талабдан ошган бўлса нақд пулларнинг ортиқча қолдиёи шаклланади. Натижада бахоларнинг умумий даражаси ошади. Кўпгина бозор иқтисодиётига ўтаётган малакатларда давлат тақчилликининг сезиларли фоизлари нақд пулга айланади ва бу инфляциянинг асосий манбаларидан бири бўлиб хизмат қилади. Давлатнинг аниқ ресурсларини пул эмиссиялари йўли билан назорат қилиш имкониятлари баъзи ҳолларда эмиссия даромадлари ҳисобланади.
Давлат бюджети тақчиллигини қоплаш учун ҳам ички, ҳам ташқи қарзлардан фойдаланиш мумкин. Ўзбекистон Республикаси амалиётида Давлат бюджети тақчиллигини молиялаштириш устивор холатда ички манбалардан фойдаланилди. Бундай манбалар бўлиб Марказий банк кредитлари, давлат қисқа муддатли қимматбахо қоғозларини жойлаштиришдан олинадиган маблағлар ва бошка манбалар бўлиши мумкин. Давлат бюджети тақчиллигини молиялаштиришда ноинфляцион манбаларга афзаллик берилди.


2. Давлат ташқи қарзларини молиялаштириш манбалари ва уларни мукаммаллаштириш.
Хорижий инвестициялар иқтисодий ривожланишга таъсир кўрсатиши билан биргаликда, миллий Иқтисодиётнинг экспорт потенциалини ўсишига олиб келиши зарур бўлади. Чунки ташки кредиторларнинг қарз амортизацияси ва қарзлар бўйича фоиз тўловларини қайтариш учун зарурий маблағлар экспорт натижасидаги валюта тушумлари ҳисобига қайтарилади.
Шунинг учун ҳам киритиладиган инвестициялар ва ташқи кредитларни мамлакатга киритишда мамлакатдаги иқтисодий тармоқларнинг инвестицияларни узлаштириш даражаси, мамлакат миқёсидаги ЯИМни ўсиш даражаси ва режалаштирилган таркибий ислоҳот натижасидаги миллий хўжаликнинг ишлаб чиқарувчанлик даражасини ҳисобга олиш лозимдир.
Шунингдек, мамлакатнинг истиқболдаги валюта резервларини кўпайтиришга киритилган ивестициялар ижобий таъсир этиши лзимдир. Шундай шароитдагина мамлакатда қўшимча қарзлар билан боғлиқ ҳаражатларни молиявий таъминлаш учун ммолиявий манба шакллантирилади.
Қарз маблағларни мамлакат хукумати кафолатлари асосида кабул қилиш давлат қарзларидан самарали фойдаланиш бўйича узлуксиз мониторинг олиб боришни талаб қилади.