Moliya haqidagi ilmiy nazariyalar

Oddiy foiz deganda - doimiy (o’zgarmas) asosiy summaga ko’paytiriladigan foiz stavkasi tushuniladi.

Murakkab foizlar - o’zgaruvchan asosiy summaga ko’paytiriladigan foiz stavkasi tushuniladi.

Ko’rinib turibdiki, oddiy va murakkab foizlar orasidagi farq ularni hisoblash uchun olingan asosiy summani o’zgarishi yoki o’zgarmas bo’lishi ekan. Aso-siy summa deganda nima tushuniladi? Asosiy summa deganda qarzga yoki foyda-lanishga olingan yoki investitsiya qilingan va foiz hisoblanishi zarur bo’lgan summa tushuniladi.

Gap moliyaviy muomalalarda keng tarkalgan asosiy tushunchalar ustida ketar ekan o’rni kelganda, ana shu moliyaviy muomalalarning mantiqi va u bilan bog’liq yana ayrim tushunchalarga ham to’xtalib o’tsak.

Biz yuqorida moliyaviy resurslarni, xususan pul mablag’larini vaqtdagi qiymati haqida gapirgan vaqtimizda, ularni hozirgi vaqt nuqtai nazaridan turib kelgusi qiymatini yoki kelgusi davr nuqtai nazaridan turib pulning hozirgi kungi – joriy qiymatini hisoblash zarurati mavjudligi haqida to’xtalib o’tgan-dik.

24. Ulush munosabatini ifodalovchi qimmatli qog‘ozlar va ularning daromadliligini baholash
Ulush munosabatini ifodalovchi qimmatli qogozlar – Aksiya, obligatsiya, veksel, hosilaviy qimmatli qog’ozlar, fyuchers, opstion, varrant .Qimmatli qog‘ozlarni baholash subyektlari sifatida baholash kompaniyalari, fond birjalari, tartibga soluvchi va qonunchilik huquqiy organlari namoyon bo‘ladi. Qimmatli qog‘ozlarni baholash – bu davlat organlari, moliya institutlari (birjalar, banklar), korxonalar va tashkilotlar tomonidan emissiya qilingan ulushli qimmatli qog‘ozlar (oddiy va imtiyozli aksiyalar), qarz qimmatli qog‘ozlari (obligatsiyalar va veksellar), hosila qimmatli qog‘ozlar (optsionlar, fyucherslar) bozor qiymatini keng ko‘lamda aniqlashdir. Qimmatli qog‘ozlarda ifodalangan moliyaviy aktivlar va majburiyatlar qiymatini hisoblash va kompaniyalarning moliyaviy qo‘yilmalarini batafsil tahlil qilish nafaqat ularning yoki biznesda ishtirokning o‘zga shaklining bozor narxini belgilashga, balki ushbu qo‘yilmalarning istiqboldagi daromadliligini prognozlashga imkon beradi. Baholash xizmatlarning mazkur turi ko‘pincha biznesni baholash bo‘yicha paketlar majmuasiga kiritiladi. Qimmatli qog‘ozlarni baholash – oldi-sotdi bitimlari, qimmatli qog‘ozlarni korxonalar ustav kapitaliga kiritish, kredit olish uchun garovni rasmiylashtirish, shuningdek, kompaniya va uning aktivlarining joriy bozor qiymatini aniqlashning zaruriy atributidir. Bundan tashqari, Rossiya fond bozori rivojlanishi bilan qimmatli qog‘ozlar qiymatini aniq hisoblashga asoslangan to‘g‘ri investitsiya qarorlari qabul qilish maqsadida qimmatli qog‘ozlarni baholashga talab tobora kuchayib bormoqda.