Mikroskopiya

2.1-jadval.
Manometr ko‘rsatkichlari va to‘yingan bug‘g haroratining mosligi

Manometr ko‘rsatkichi, MPa	To‘yingan bug‘ning temperaturasi, ºС	Manometr ko‘rsatkichi, MPa	To‘yingan bug‘ning temperaturasi, ºС
0,00	100	0,15	128
0,05	112	0,20	134
0,10	121	0,30	144

Sterillash maxsus germetik yopilgan ikkita devorli apparatlar – avtoklavlarda o‘tkaziladi. Avtoklavning ishlash prinsipi bosim orttirilganida suvning qaynash haroratining oshishiga asoslangan. Bug‘ hosil bo‘lishi uchun avtoklavdagi suv elektr energiya yordamida isitiladi. Avtoklavning asosiy qismlari quyidagilar: kojux, suv-bug‘li kamera, sterillash kamerasi, rezina qoplamali qopqoq. Qo‘shimcha ravishda avtoklavga quyidagi elementlar qo‘shiladi: sifon trubkali va uch yurishli kranga ega manometr, suv-bug‘ kamerasidagi suv miqdorini nazorat qiluvchi suv o‘lchovchi shisha nay, avtoklavda bosim haddan tashqari oshib ketishini oldini oluvchi himoya klapani, sterillashning boshida havoni chiqarib yuborish, sterillash kamerasidan kondensatni chiqarib yuborish uchun mo‘ljallangan havo va chiqarish klapanlari.

Avtoklavlarda ozuqa muhitlari, fiziologik eritmalar, rezina predmetlar, rezina tiqinli shisha idishlar sterillanadi. Sterillash tartibi (harorat va sterillash davomiyligi) ozuqa muhitining tarkibi, pH ning miqdori bilan aniqlanadi. Tarkibida shakar, sut, vitamnlar bo‘lgan muhitlar 0,05 MPa bosim ostida 15-20 daqiqa, go‘sht-pepton muhitlar 0,1 MPa bosim ostida 20-30 daqiqa sterillanadi. Sterillash davri kerakli bosim o‘rnatilgan vaqtdan boshlab hisoblanadi.
pH ning kichik qiymatlarida ozuqaviy muhitlar tarkibiga kiruvchi ba’zi moddalar sterillash davomida gidrolizga uchraydi. Buning oldini olish uchun ba’zi komponentlar (aminokaslotalar, vitaminlar) eritmasi alohida sterillanib, muhitga sterillashdan so‘ng qo‘shiladi.
O`quvchi bug‘ bilan sterillash (bo‘lib sterillash) – ushbu usul 100⁰C dan yuqori haroratlar ta’sir etganida o‘z tarkibini o‘zgaruvchi ozuqa muhitlarni bepusht qilish uchun qo‘llaniladi. Bo‘lib sterillashning mohiyati shundan iboratki, muhitni qizdirish 15-30 daqiqadan 100⁰C haroratda uch kun ketma ket amalga oshiriladi. Dastlabki qizdirishdan so‘ng vegetativ hujayralar halok bo‘ladi. Lekin ba’zi sporalar tirik qolib, keyin o‘sib chiqadi. Haroratga chidagan sporalarning vegetativ formalari takroriy qizdirishda halok bo‘ladi. Bo‘lib sterillash ochiq tushiruvchi kran holatida Kox apparati yoki avtoklavda amalga oshiriladi.
Tindallashtirish – yuqori haroratlarda oson parchalanadigan materiallar (zardoblar, vitaminlar, ba’zi antibiotiklar)ni bo‘lib sterillash. Sterillash obyektni 60⁰ dan 65⁰S gacha bo‘lgan haroratda 60 daqiqa 5-6 kun ketma-ket yoki 70-80⁰S da 3 kun ketma-ket amalga oshiriladi.