335
15.1- rasm. Ishlab chiqarish imkoniyatlarining egri chizig'i
Ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig‗I yoysimon (yuqoriga konveks)
shakliga ega, ya'ni uning egilgan hajmi Qc ni ortib borishi bilan ortib boradi.
Transformatsiya marjasi (MRT) - bu har bir nuqtada ishlab chiqarish
imkoniyatlari egri chizig'ining tangens burchagi; u boshqa ne‘matning qo'shimcha
birligini olish uchun radetilishi kerak bo'lgan bitta ne‘matning hajmini o'lchaydi.
Shunday qilib, MRT egri chizig'idagi E nuqtada u 1 ga teng, chunki qo'shimcha
oziq-ovqat olish uchun kiyim ishlab chiqarishni 1 birlikka kamaytirish kerak.
G nuqtasida MRT 2 ga teng, chunki qo'shimchaoziq- ovqat uchun 2 ta kiyimni
qurbon qilish kerak.
Ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig'ining konkav shakli oziq-ovqat
mahsulotlarini ishlab chiqarish ko'payishi bilan transformatsiyaning
marjinal
darajasi (MRT) oshishini anglatadi. Bu holat oziq-ovqat va
kiyim-kechak ishlab
chiqarishga investitsiya kiritishda mehnat unumdorligi va kapital unumdorligi farq
qilishi bilan izohlanadi.
Ishlab chiqarish imkoniyatlari egri shaklini marjinal qiymat bilan ifodalanishi
mumkin. Kiyim ishlab chiqarishni ozgina qisqartirish orqali biz "yutadigan" narsa,
bu kiyim ishlab chiqarish sohasidagi marjinal xarajatlardir.
Shu tarzda oziq-ovqat
ishlab chiqarish sanoatidan olingan "resurslardan" foydalangan holda, biz uning
ishlab chiqarish hajmini ko'paytiramiz. Shunday qilib, ishlab chiqarish
336
imkoniyatining egri chizig'i yoki transformatsi yaning marjinal darajasi marjinal
xarajatlar nisbati bilan belgilanadi:
MRT
FC.
=MC
F
/MC
c
Ushbu holat MRT 1 ga teng bo‗lganda, E uchun ko'proq mos keladi,.
Foydasini ko'paytirmoqchi bo‗lgan firmalar ishlab
chiqarish omillarini har
qanday mahsulot uchun ishlab chiqarish xarajatlarini minimallashtiradigan
kombinatsiyalarda qo'llaydilar. Shunday qilib, oziq-ovqat
ishlab chiqaruvchilari
raqobat bozorlarida ishlab chiqarish omillarining mehnat va kapital baholariga
javoban shunday sharoitga yerishilgunga qadar ushbu manbalardan foydalanishni
to'g'rilaydilar:
MRTS
f
L.
K=P
L
/P
k
,
Shuningdek foydasini ko'paytirmoqchi bo‗lgan kiyim-kechak ishlab
chiqaruvchilari ham, resurslarni ishchi kuchi bilan kapital almashtirishning yuqori
darajasi, ishchi kuchi narxining kapital narxiga nisbatiga teng bo'lmaydigan tarzda
foydalanishni ta'minlaydilar:
MRTS
C
L.
K= P
L
/P
k
,
Raqobat bozorida standartlashtirilgan ishlab chiqarish omillarining
narxi barcha foydalanuvchilar uchun bir xil. Shundan kelib chiqadki, I
mehnat narxining kapital narxiga nisbati
barcha oziq -ovqat va kiyim-
kechak ishlab chiqaruvchilar uchun teng bo'lishi kerak. Shuning uchun
MRTS
F
L
.
K
= MRTS
C
L.K
,
bu, ishlab chiqarish omillaridan samarali foydalanish shartidir.
Do'stlaringiz bilan baham: