Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

15.3. Almashuv samaradorligi 
Iqtisodiy samaradorlik konsepsiyasi o'z ichigataqsimot yoki 
almashish iqtisodiyotini oladi.
Ne‘matlarning samarali taqsimlanishi (almashinuvi) ularning 
iste'molchilar o'rtasida shunday taqsimlanishini anglatadiki, bunda
ne‘matlarni bir yoki bir nechta iste'molchining farovonligi boshqa 
kishilarning farovonligini yomonlashtirmasdan yaxshilanadigan tarzda 
taqsimlash mumkin emas.
Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, taqsimot (almashish) Pareto-
samarador bo'ladi, agar ne‘matlarni qayta taqsimlash ki mgadir 
yaxshilanadi, ammo hech kim uchun yomonlashmaydi.
Tahlil quyidagi taxminlarga asoslanadi:
• iqtisodiyotda resurslarning ikki turi mavjud;
•iqtisodiyotdaikki turdagi mahsulot taqsimlanadi;
•taqsimotda bir-birining afzalliklari to'g'risida to'liq ma'l umotga 
ega bo'lgan ikkita iste'molchi qatnashadi;
• taqsimlash xarajatlarsiz amalga oshiriladi, ya'ni tranzaktsion 
xarajatlar nolga teng.
15.3-rasm tovarlarni taqsimlash samaradorligini ko'rsatadi. Grafik 
shu tarzda tuzilgan: birinchi navbatda ular ikkita mahsulot uchun bitta 
iste'molchiga befarqlik egri chiziq xaritasini tuzadilar, so'ngra uni 
180° ga aylantiradilar va xuddi shu ikkita mahsulot uchun boshqa 
iste'molchiga 
befarqlik 
egri 
chizig‘ini 
chizadilar. 
Ikkala 
iste'molchining befarqligi egri chiziqlar i qarama-qarshi tomondan 
qaralganda konkav( вогнутый) bo'ladi. Birinchi iste'molchi uchun 
befarqlik egri chiziqlari 0 dan, boshqasi uchun diagrammaning 

---

340 
qarama-qarshi yuqori o'ng burchagidankelib chiqadi;
Dastlabki taqsimlash A nuqtada joylashgan bo'lib, u o rqali ikkala 
iste'molchining MRS ko'rsatkichlarini aks ettiradigan va A nuqtadagi 
befarqlik egri chizig'ining qiyaliklariga to'g'ri keladigan Uj
1
va Uk
1
befarqlik egri chiziqlari o'tadi.Bu befarqlik egri chiziqlar orasidagi 
rasmning soyali qismi barcha ne‘ matlarniikkita iste'molchi uchun 
afzalroq holatda taqsimlashmumkin bo'lgan variantlariga mos keladi.