Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

M
- naqd pul zahirasi. 
Endi tovarlarni taklif funksiyasini yozamiz: 
Q
i
S
 = s
i
(P
1
, P
2
,...,P
100
,A,M
)
(15.2) 
Bu yerda Q
i
S
– i- tovar (xizmat) taklifi miqdori; 
s
i
(P
1
, P
2
,...,A,M)— taklif funksiyasi;

---

343 
P
1
, P
2
,...,P
100
— mos ravishda tovarlar narxlari; 
A
— real aktivlar; 
M
— naqd pul zahirasi. 
Endi muvozanatlik sharti 
Q
i
D
= Q
i
S
 
 
 
 

(15.3)
 

ga ko‗ra 100 ta tovar uchun 100 ta tenglamalar sistemasini yozamiz: 
D
i 
(P
1
, P
2
,..., P
100,
A,M) = S
i
(P
1
, P
2
,..., P
100,
A,M)
(15.4) 
Bu yerda
 i
= 1,2,3,...100. 
Agar (3) tenglamalar sistemasida A va M larning qiymati berilgan bo‗lsa, biz 
100 noma‘lumli 100 ta tenglamalar sistemasiga kelamiz va bu tenglamalar 
sistemasi yechimga ega bo‗ladi. 
Demak, tenglamalar yechimini topish mumkin, ushbu yechim yagona bo‗ladi, 
muvozanat narxlar, muvozanat mahsulot va xizmatlar hajmini aniqlash mumkin 
bo‗ladi. 
(15.1)—(15.4) tenglamalarga umumiy muvozanatlik modeli deyiladi. (15.1)—
(15.4) modelga real qiymatlar qo‗ysak, muvozanatlashgan tovarlar va xizmatlar 
hajmini va muvozanat narxlar sistemasini olamiz. 
Ushbu (15.1)—(15.4) modelga Valrasning umumiy muvozanatlik modeli 
deyiladi. 
Shuni ta‘kidlash kerakki, Valras modeli ideallashgan model bo‗lib, u 
raqobatlashgan bozorga, resurslarning mobilligiga va bozor qatnashchilarining 
bozor to‗g‗risida to‗liq, axborotga egaligiga asoslanadi. Haqiqiy hayotda bunday 
bo‗lmaydi. Lekin, shunga qaramasdan Valrasning muvozanatlik tenglamasi bozor 
nazariyasini, uning muvozanatlik nazariyasini rivojlantirishdagi ahamiyati 
nihoyatda katta. 
Iste'molchilar va ishlab chiqaruvchilar ko'p bo'lgan sharoitda imtiyozlarning 
samarali taqsimlanishini ta'minlash juda qiyin. Bu,agar hamma bozorlarda 
mukammalraqobatmavjud bo‘lsa bo‘lishi mumkin. Barcha ne‘matlarni davlat 
organlari tomonidan samarali ya'ni markazlashtirilgan tizim orqali taqsimlash 
mumkin. Shu bilan birga, talab qilinadigan ma'lumotlarning minimalligi sababli, 

---

344 
raqobatdosh yechim afzalroqdir, chunki barcha iste'molchilar faqat o'z afzaliklari 
va narxlarini bilishlari kerak.