Mikrobiologiya va immunologiya

10-mavzu. Infeksion enterotoksemiyaning qo‘zg‘atuvchilari va laboratoriya diagnostikasi.
Qo'ylarning yuqumli enterotoksimiya qo'zg'atuvchisi - spora hosil qiluvchi anaerob, prefringensning "C" va "D" tiplari, qo'zilar anaerob dizenteriyasiniki esa “B” tipidir. Boshqa turdagi hayvonlarda esa kasallikni Cl. Perferengensning A, B, C, D, E, tiplari qo'zg'aydi. Yuqumli enterotoksemiya o'tkir infeksion kasallik bo'lib, Barcha turdagi hayvonlarga xos, tez tarqaluvchi, yallig'lanib shishning rivojlanishi, to'qima nekrozi hamda organizm intoksikasiyasi bilan namoyon bo'ladi. Quyidagi nozologik birliklar ifodalangan: 1) qo'zilar anaerob dizenteriyasi; 2) qo'ylar gemorragik enterotoksemiyasi; 3) qo'ylar infeksion enterotoksemiyasi; 4) Cl. perfringensning A tipi chaqiradigan qo'ylar enterotoksemiyasi; 5) echkilar enterotoksemiyasi; 6) yirik shoxli hayvonlar enterotoksemiyasi; 7) katta yoshdagi cho'chqalaming anaerob enterotoksemiyasi; 8) cho’chqa bolalarining nekrozli enteriti; 9) otlar enterotoksemiyasi; 10) Tuyalar enterotoksemiyasi; 11) zebu, zubr, saygaklar enterotoksemiyasi; 12) parrandalar enterotoksemiyasi.
Qo'zilar anaerob dizenteriyasi - yangi tug'ilgan qo'zilarning o'tkir kechuvchi toksikoinfeksion kasalligi, gemorragik enterotoksemiya, ichi ketishi bilan xarakterlanadi. Odatda qo'zilar hayotining birinchi besh kunligida kasallanadi, yuqori darajada o'lim bilan namoyon bo'ladi. Kasallikni Cl. perfringensning B tipi chaqiradi.
Hozirgi vaqtda qo'zilar dizenteriyasining profilaktikasi uchun qo'ylarning bradzot, infeksion enterotoksemiya, yomon sifatli shish va qo'zilar dizenteriyasiga qarshi konsentrlangan polivalent gidrookisalyuminiyli vaksina ishlatilmoqda. Qo'zilar dizenteriyasi bo'yicha nosog'lom xo'jaliklarda bo'g'oz qo'ylar ikki marta emlanadi. Qo'zilar tug'ilganidan keyin uvuz orqali antitelolarni qabul qiladi, ularda hayvonlarni kasallikdan himoya qiluvchi beta-va epsilon-antitoksinlar yuqori miqdorda paydo bo'ladi.
Passiv profilaktika va davolash uchun qo'zilar dizenteriyasiga qarshi zardob hamda qo'zilar anaerob dizenteriyasi va qo'ylar infeksion enterotoksemiyasiga qarshi bivalent antitoksinli zardoblar tavsiya etilgan. Qo'zilar dizenteriyasi bo'yicha stasionar nosog'lom otarlarda profilaktika maqsadida barcha qo'zilarga tug'ulgandan so'ng 1 - 2 soat dan keyin zardob terisi ostiga 50-100 AB dozada bir marta yuboriladi, hayvonlarda immunitet 14 kungacha saqlanadi. Zardob biologik sanoatda ishlab chiqariladi, faolligi antitoksinli birliklarda (AB) ko'satiladi.