Mikrobiologiya va immunologiya

Nazorat savollari:

1. 
   Suvning koli-titri nima? Uni aniqlash usullarini ayting. Bakteriologik tekshirish uchun suv namunalarini olish qoidasini ayting.
   
2. 
   Suvning umumiy mikroblar soni qanday aniqlanadi.
   
3. 
   Suvning koli-indeksi qanday usullarda aniqlanadi.
   
4. 
   Suvning sanitariya holati qaysi ko’rsatkichlar bilan baholanadi.
   
5. 
   Havo mikroflorasi qanday usullarda tekshiriladi.
   
6. 
   Tuproq mikroflorasi qanday usuliarda tekshiriladi.
   
7. 
   Sut va sut mahsulotlarini sanitar-bakteriologik tekshirish.
   
8. 
   Go’sht va go’sht mahsulotlarini sanitar-bakteriologik tekshirish.
   

14-mavzu: Laboratoriya hayvonlarini zararlash usullari


Mashg’ulotning maqsadi: Laboratoriya hayvonlarini zararlash usullarini o’rganish. Mikroorganizmlarning LD-letal dozasi, zararlantiruvchi dozasini - ZD aniqlashning mohiyatini tushunish.
Material va jihozlar: Laboratoriya hayvonlari (oq sichqon, dengiz cho’chqasi, quyon), GPA da bakteriya kulturasi (E.coli), steril bakterial probirka, steril fiziologik eritma, steril shpris ignasi bilan, paxta tamponlar, spirt, pinset, tegishli jadval va plakatlar.
Uslubiy ko’rsatmalar
O’qituvchi darsni tushuntiradi. Talabalar - fiziologik eritma bilan laboratoriya hayvonlarini zararlash usullarini o’rganadilar.
Laboratoriya hayvonlarini zararlash - biologik sinov o’tkazishdan maqsad: tekshiriladigan patmaterialdan qo’zg’atuvchining sof kulturasini ajratish, tekshiriladigan mikrob kulturasining patogenligini sinash, vaksinalarning, immun zardoblarning samaradorligini aniqlash.
Sof kulturaning patogenligini aniqlash uchun laboratoriya hayvonlarini zararlashga «biosinov» deyiladi. Biopreparatlarni baholashda ularning zararsizligi ham biosinovda aniqlanadi. Ammo hayvonni zararlash uchun ishlatilayotgan mikrobning miqdoriy xususiyatlarini aniqlash muhim. Mikrobning virulentlik (toksigenlik) xususiyatlari maxsus shartli birliklarda o’lchanadi: absolyut letal doza (Dcl - dosis certae letalis) 100% tajribaga olingan zararlangan hayvonlarni o’ldiradi; 50 %li letal doza (LD₅₀) - 50 % zararlangan hayvonlarni o’ldiradi; 50 %li zararlovchi doza (ZD₅₀) - zararlangan hayvonlarni 50 % kasallanadi. LD₅₀ va ZD₅₀ - aniq ko’rsatkichlar hisoblanadi, chunki ular tajribaga olingan hayvonlarni ko’p qismini mikrobga sezuvchanligini ko’rsatadi. Dcl esa chidamli mikrob turlarini sezuvchanligini ko’rsatadi.
Tekshirilayotgan mikrob kulturasining LD₅₀ ko’rsatkichi quyidagicha aniqlanadi. 1 ml da 1 milliard mikrob hujayrasi bo’lgan suspenziyadan ketma-ket 500 mln, 250 mln, 125 mln, 62.5 mln suyultirmalar tayyorlanadi. Har biri bilan 6 tadan oq sichqon qorin bo’shlishi yoki terisi ostiga 0,5 ml dozada zararlanadi. 10 kun davomida kuzatiladi. Odatda qo’zg’atuvchining hech qaysi dozasi zararlangan hayvonlarni 50% ni o’ldirmaydi. Shuning uchun LD₅₀ statistik usulda aniqlanadi.
Rid va Mench usulida LD=₀ ni hisoblash