Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

ménage a 
trois
[192]
 
hozirgacha g‘ayriaxloqiy deb qaraladi. Bu viktorian etikasining so‘nggi 
sarqitimi? Aslida, zamonaviy G'arb qonunchiligi uchun
ménage a trois
juda maqbul 
holdir, negaki, uning a'zolari «gunoh» bilan yashab, nikoh qurishni xayollariga ham 
keltirmaydi. Bunday vaziyatning bema'niligi izoh ham talab etmaydi.
Shariatning ushbu mavzumizga yorqin misol tariqasida eslashimiz mumkin bo‘lgan, 
musulmon jamiyatlari mutlaqo esidan chiqarib yubormagan boshqa jihatlari ham bor. 
Qonun joriy etuvchi egam ikkala jins mansub olamlar yo‘llarining o‘zaro kesishuvini 
ba'zan ayollar, ba'zan esa erkaklar huquqlari sifatida belgilab qo‘ygan; haqiqiy 
musulmon jamiyatlari aksariyat hollarda ilgarigi xususiyatlarga e'tibor bermaydi.
Ko‘pincha huquqshunoslar matnlarni turlicha talqin qiladi. Masalan, kundalik uy ishlari 
ichki do‘stona munosabatlarning bir jihati sifatida namoyon bo‘ladi, ammo bu holni faqat 
ayollar makoniga xos deyish qiyin, chunki bular ayrim 
mazhab
lar, jumladan, shofiiya 
mazhabi tomonidan ayoldan ko‘ra erkakning vazifasi deb qaraladi. Oyishadan 
Rasulullohning vafotlaridan so‘ng, ul zot uyda salotdan bo‘sh vaqtlarida nima bilan 
mashg‘ul bo‘lar edi, deb so‘ralganida, u: «Ul zot oilasiga xizmat qilar edi: uyni supirar va 
kiyimlarni tikar edi», deb javob bergan
[193]
. Shofiiya mazhabi faqihlari shunga 
asoslanib, ayollarning uy ishlarini bajarmasliklariga oid huquqini himoya qiladi. Masalan, 
14-asrda yashab o‘tgan suriyalik faqih Ibn an-Naqib: "Ayolning vazifasiga non yopish, 
un tortish, ovqat pishirish, yuvish yoki boshqa ishlarni bajarib eriga xizmat qilish 
kirmaydi, chunki nikoh shartnomasiga ko‘ra, u eriga faqat o‘zining jinsiy ehtiyojini 
qondirish uchun ruxsat berishi qayd etilgan, uning boshqa qiladigan majburiyati 
yo‘q"
[194]
, deb aytadi. 
Buning ziddi o‘larak, hanafiya 
mazhab
ida bu ishlar xotin kishining zimmasida deb 
hisoblanadi
[195]
. Islom fiqhini umumlashtirishni mushkullashtiradigan yana bir eslatma 
shuldirkim, u qoidalar va yondashuvlarning turli-tuman ko‘rinishlaridan iborat. Bu yerda 
batafsil to‘xtalib o‘tishga imkon bo‘lmagan yana bir soha bor. U bolalarni vasiylikka olish 
to‘g‘risidagi qonundir: hanafiylar o‘g‘il bola 7 yoshga kirganidan so‘ng otasi bilan birga 
yashash uchun onasining oldidan ketishini afzal biladi; qizlar esa birinchi hayz 
ko‘rgunlariga qadar onasi bilan qoladi. Molikiylarda esa o‘g‘il bola balog‘atga yetgunga - 
ihtilom
ga qadar, qiz bola esa turmushga chiqquncha onasi bilan qoladi. 
Shu tariqa islomning jinsga oid ilohiyotshunosligi chigalliklar va munosabatlar to‘riga 
qarshi kurashga kirishadi, bu hol o‘z navbatida turli-tuman fiqhiy aqidalar, mintaqaviy 
aralash-quralashliklar, shuningdek, fizik aralash-quralashliklardan kam bo‘lmagan 
metafizik aralash-quralashliklardan boxabar bo‘lishni talab etadi. Bu mushkulot 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter