Tog‘ay Murod. Otamdan qolgan dalalar (roman)
www.ziyouz.com
kutubxonasi
15
— Ming qilsa-da, otasi farg‘onachi-da, farg‘ona-chi! — deydi el.
3
Bir erta Abil jarchi ko‘chama-ko‘cha jar soladi:
— ...Barcha-barcha hovuz bo‘ylab borsin! Yo‘qsillar hukumati bilan ko‘rishuv bo‘ladi!
— Yuvuqsizlar hukumati deydimi? — deydi onamiz.
Otamiz onamizdan betini burib-burib kuladi.
— Dehqonqul! — deydi otamiz. — Yuvuqsizlar hukumati desang-da bo‘ladi, Sho‘rolar
hukumati
desang-da bo‘ladi!
Bizning Surxon tarafda xo‘jalar bekalar otini atamaydi. Bekalar-da xo‘jalar otini atamaydi. Bir-
birlarini yo qizlari oti bilan ataydi, yo o‘g‘illari oti bilan ataydi.
Otamiz bilan onamiz bir-birlarini mening otim bilan ataydi.
—
Barcha boradimi, Dehqonqul? — deydi onamiz.
— Yo‘q! Kattalar boradi. Sho‘rolar maydalar bilan gapirishmaydi.
— Ana, eshitding-a? — deydi onamiz. Shunday bo‘lsa-da, men otamiz ketidan iyaraman.
Otamiz meni jerkib-jerkib darvozada qoldiradi.
Men darvoza suyanib o‘tiraman. Otamiz yo‘lini qarayman.
Otamiz tushlarda qaytadi.
Men otamiz qo‘lidan ushlab tortaman.
— Ayting, Sho‘ro qanday odam, ayting! — deyman. Otamiz qoboq uyub ichkarilaydi. Telpagini
tastillatib ko‘rpacha uradi. Bolish yonboshlab ich tortadi. Ship tikilib uh tortadi.
Men otamiz pinjiga kiraman. Men otamiz belbog‘idan tortaman.
— Ota, ayting! — deyman.
— E, o‘chir-e, enag‘ar! — deydi otamiz. —
Endi sen qoldingmi, kallani garang qilmagan?
Men otamiz pinjida yota beraman. Shunda, onamiz ichkarilaydi.
— Qani, gapirsin qani, — deydi onamiz. Otamiz tag‘in miq etmaydi.
—
Gapirsin-da endi, yuvuqsizlar hukumati qandaychikin odam ekan, gapirsin-da endi.
Ana shunda otamiz onamizga yuz buradi.
— Dehqonqul! — deydi. — Sho‘rolar, biz to‘ngich,
siz kenjasiz, deydi. Biz sizlarning katta
akalaringiz bo‘lamiz, deydi.
Shunday ekan, sizlar bizga bo‘ysunishlaringiz lozim, deydi.
— Yaxshi, musulmonchilikni bilar ekan.
— Dehqonqul! Gap musulmonchilikda emas... Dehqonqul! Shuni o‘ng qulog‘ing bilan-da eshitib
ol, chap qulog‘ing bilan-da eshitib ol: qizil rang — yaxshilikka olib kelmaydi. Qizil rang —
odamni
aldaydi.
— Nima, yuvuqsizlar hukumati qizil odam ekanmi?
— Esa-chi, qizil-da. Qnp-qizil. Tut shoxiga qistirilgan yalovigacha qip-qizil. Ombor devorlariga
ilig‘liq so‘zanalargacha qip-qizil. Qayoqqa qarama— qizil, qizil, qizil...
— Qizil bo‘lsa bo‘lar, bu kishiga nima.
— Dehqonqul!
Qizil yomon-da, qizil yomon. Boisi, qizil rang — qon rang! Qon yomon, yomon!
— Zamon tinch bo‘lsa, bo‘pti-da.
— Dehqonqul Qon rangdan yorug‘lik tilama. Qon rangdan ro‘shnolik tilama.
Qon rangdan panoh
tilama. Qon rang — jallod rang!
4
Shu kundan e’tiboran otamiz bir boshqa bo‘ladi-qoladi.
Bir mahalgachayin uxlamaydi. Hovli aylanib-aylanib yuradi. Ko‘cha devor mo‘ralab-mo‘ralab