Microsoft Word Mineral va petro lat doc

6740-§. Cho‘kindi tog‘ jinslari strukturasi va teksturasi

Cho‘kindi tog‘ jinslarining strukturasi jinsni tashkil etgan bo‘laklarning yoki zarralarning katta-kichikligiga bog‘liq bo‘ladi. Bular orasida yirik bo‘lakli, qumtoshli, ilsimon, gilli va aralash strukturalar ma’lum.

Kimyoviy yo‘l bilan hosil bo‘lgan jinslarning strukturasi quyidagilarga bo‘linadi:

1) yirik kristalli		(>1,0 mm);
2) o‘rta kristalli		(1–0,1 mm);
3) yashirin kristalli		0,1–0,01 mm);
4) pelitomorf		(<0,01 mm).

Organik jinslarning strukturasi unda saqlangan organizmlarning saqlanish darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Shunga ko‘ra ular 2 xilga bo‘linadi:

1. 
   biomorf – organizmlar yaxshi saqlangan;
   
2. 
   detritusli – organik qoldiqlar skelet bo‘laklaridan iborat.
   

Cho‘kindi tog‘ jinslari ularning tarkibidagi jins bo‘laklarining katta-kichikligiga qarab, teng va har xil bo‘lakli struktura, mayda-mayda dumaloq sharchalar ko‘rinishidagi oolit struktura, minerallarning katta-kichikligi va shakliga bog‘liq tolali struktura, o‘tkir qirrali bo‘laklardan tashkil topgan brekchiyasimon strukturali bo‘lishi mumkin.

Eng ko‘p uchraydigan teksturaga quyidagilar taalluqli:

• 
  tartibsiz tekstura, jinsni tashkil etgan mahsulot tartibsiz, aralash-quralash joylashadi. Bunday tekstura morena yotqiziqlari hamda konglomerat jinslarda uchraydi;
  
• 
  varaqsimon tekstura, jins bo‘laklarining kattaligi har xil bo‘lib, ketma-ket almashinib joylashadi;
  
• 
  cherepitsasimon tekstura, varaqsimon teksturaning bir turi hi-soblanadi. Jins donachalari yupqa qavatli bo‘lib, joylashgan tekisliklari bo‘ylab to‘lqinsimon tuzilgan bo‘ladi. Jins qavatlari yupqa-yupqa cherepitsalarga ajraladi;
  
• 
  jimjima tekstura, qatlamlar yuzasi jimjima shaklida ko‘rinadi va asta-sekin yo‘qolib ketadi.
  

Tarkibiga ko‘ra cho‘kindi jinslar sementi ohakli, gilli, kremniyli, qumli, kvarsli, mergelli, glaukonitli, temirli va hokazo bo‘ladi.