Microsoft Word M. Porter uslubiyatiga ko™ra o™zbekistonning raqobat ustunligi doc

Kuchli tomonlar 
Xizmatlar va mahsulotlar bozoridagi yetakchilik 
Mashhur brend (logotip) 
Moliyaviy barqarorlik 
Taklif qilinayotgan mahsulotlar turi ko’pligi 
Kuchsiz tomonlar 
Raqobatchilarga qaraganda yuqori narxlar 
Apple mahsulotlari va xizmatlarining boshqa mahsulot va xizmatlarga mos 
kelmasligi 
Tor ishlab chiqarish doirasi 
Eng so’nggi mahsulot versiyalarida yangiliklarning kamligi 
Imkoniyatlar
• Tadqiqot va rivojlantirish uchun
• Mahsulot xilma-xilligi kamayganligi 
• Strategik hamkorlik shakllanish
• Foyda ko’rsatkichlaridan kelib chiqib
 
Xatarlar 
• Apple asoschi Stiv Jobsning vafotidan investitsiyalar mavjudligi keyin 
innovatsion g’oyalarning 
• Xitoy va Hindiston tomonidan mavjudligi raqobatning yanada 
chuqurlashtiriHshi 
• Intellektual mulk huquqlarini narxlarni pasaytirish imkoniyatining 
raqobatdosh 
korxonalar 
tomonidan 
mavjudligi 
poymol 
qilinishi 
yoki 
o’girlanishining mavjudligi 
• Soliq siyosati orqali ko’riladigan zararlarning mavjudligi 

---

10 
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak , har bir mahsulot ishlab chiqaruvchi korxona 
o’z biznes rejasini yuqoridagi to’rtta ko’rsatkich yordamida barcha ishlab chiqarish 
va bozor omillarini to’g’ri baholasagina , ularning mahsuloti bozorda raqobatga 
bardoshli mahsulotlar sirasiga kirishi mumkin. Bu korxonalarda marketing va 
tahlil ishlarini yaxshi yo’lga qo’yish va SWOT analizni to’g’ri belgilab olish da 
muhim ahamiyatga ega. 
Raqobat 5 kuchi nazariyasining oltin qoidasi 
Porter nazariyasiga ko’ra tarmoq raqobatini tahlil qilishning o’ziga xos 
xususiyatlari quyidagilardan iborat:
1. Tarmoqda raqobat kuchlarining aniqligi va samaradorligini aniqlashga;
2. Kompaniyaning raqobat kuchlari ta’siridan maksimal himoyalanish 
pozitsiyasiga ega bo’lishga;
3. Raqobat kuchlariga qarshi ta’sir kursatishga yordam beradi.
Raqobat 5 kuchi nazariyasining oltin qoidasi quyidagilardan iborat.
Raqobat kuchlarining ta’siri naqadar zaif bo’lsa, tarmoqda kompaniya 
ko’proq foyda olish imkoniyatiga ega bo’ladi, va aksincha;
Raqobat kuchlarining ta’siri naqadar kuchli bo’lsa, tarmoqda kompaniya 
kamroq foyda olish imkoniyatiga ega bo’ladi.
Rivojlangan G’arb mamlakatlarida, xususan, Jahon iqtisodiy forumida 
muntazam markaziy o’rin egallaydigan Raqobat ustunligi nazariyasi bugungi 
kunda O’zbekiston misolida qayta-qayta o’z tasdig’ini topmoqda.
Raqobat ustunligi nazariyasiga ko’ra (M.Porter, Dj.Saks, P.Krugman) xalqaro 
bozorda kompaniyaning raqobatbardoshligi mamlakatning ishlab chiqarish omillari 
bilan ustunroq ta’minlanganligi emas, balki ushbu kompaniya uchun davlat qanday 
iqtisodiy institutlar va mexanizmlar orqali imkoniyat yaratayotganligi bilan 
baholanadi.
5 kuch modeli ko’proq strategik boshqarishda va marketingda quyidagi 
yo’nalishlarida qo’llaniladi:
- Kompaniyada SWOT analiz o’tkazishda
- Kengaytirilgan raqobat tahlili va bozor tahlilini tuzishda ishlatiladi 

---

11 
Korxona muvaffaqiyatli ishlashi uchun bir arzon bo'lishi kerak yoki undan 
yuqori qiymatga ega sifatli farqlanuvchi mahsulot bermoq. bozor o'rnini saqlab 
qolish uchun, kompaniyalar doimiy ila unumdorligini yaxshilash, ishlab chiqarish 
xarajatlarini kamaytirish mahsulotlari va xizmatlarini yaxshilash kerak. maxsus 
katalizator sifatida xorijiy investitsiyalar va xalqaro raqobat xabar. Ular 
kompaniyalar uchun kuchli turtki hosil qiladi. Bilan birgalikda , bu, raqobat 
xalqaro darajada nafaqat kompaniya ijobiy ta'sir ko'rsatishi mumkin, lekin, 
shuningdek, ayrim sanoat butunlay foydasiz qilish. Ushbu qoida juda salbiy 
orasida bo'lishi mumkin emas. Maykl Porter davlat eng samarali faoliyat ko'rsatgan 
o'sha segmentlarida ixtisoslashgan mumkin ishora. Shunga ko'ra, ehtiyoj 
kompaniyalari xorijiy firmalar ham yomonroq natijalarini namoyon sonida 
mahsulotlarini import qilish. Natijada, bajarish umumiy darajasini oshiradi. import 
asosiy tarkibiy qismlaridan biri unda harakat qiladi. O'sish hosildorlik xorijda 
bog'liq kompaniyalar tashkil etish orqali erishish mumkin. kam samarali, lekin 
yana yangi sharoitga moslashtirilgan - Ular ishlab chiqarish qismini uzatiladi. 
ishlab chiqarish olingan foyda, shunday aholi daromadlarini oshirish, qaytarib 
davlatga yubordi. 
Hech davlat barcha ishlab chiqarish sohalarida, raqobatbardosh bo'lishi 
mumkin emas. Agar bitta sanoati eksport qachon mehnat va materiallari 
xarajatlarini oshdi. Bu, shunga ko'ra, salbiy kamida raqobatbardosh qatlamlariga 
ta'sir qiladi. milliy valyuta minnatdor eksport qilinadi tobora. Maykl Porter 
strategiyasi eksport normal kengaytirish xorijda ishlab chiqarish uzatish uchun 
xizmat qiladi, deb taklif qiladi. Ba'zi tarmoqlarda, albatta, joy yutqaziladi, lekin 
boshqalar ular kuchli kuchliroq olish. Maykl Porter, deb hisoblaydi proteksionistik 
chora-tadbirlar , tashqi bozorga davlatning qobiliyatini 
 
Xalqaro savdo va xorijiy investitsiyalar, albatta, sezilarli darajada milliy 
samaradorlikni oshirish mumkin. Biroq, ular ham unga salbiy ta'sir ko'rsatishi 
mumkin. Bu aslida tufayli ekanligini sanoati hozirgi darajasi va mutlaq va nisbiy 
bajarish har bir filialida. Misol uchun, bir parcha resurslarini jalb mumkin, lekin 

---

12 
uning eksport mumkin emas. sanoat, import sohasida raqobatbardoshligini 
bo'lmasa mutlaq darajasini raqobat bardosh bera olmaydi.
Chet el korxonalari uchun zamin yo'qotishdan mamlakatimiz sanoat sektori, 
mamlakatimizda yanada samarali bo'lsa, uning umumiy qobiliyati ortib hosildorlik 
kamayadi ta'minlash uchun. kam xarajat va daromad bor, chunki bir xil, chet elda 
ko'proq daromadli faoliyat olib kompaniyalari uchun to'g'ridir. Maykl Porter 
nazariyasi, qisqa ham, tashqi bozorda ham mamlakat barqarorligini aniqlash, bir 
necha omillar bilan bog'laydi. Har bir davlat, raqobatbardoshligini oshirish uchun 
bir necha usullari mavjud. o'n mamlakatidan kelgan olimlar bilan hamkorlik, 
Maykl Porter quyidagi tizimini tashkil etdi: 
1.
Factor shartlari. 
2.
Xizmat va unga aloqador sanoatlar. 
3.
ichki talab omillar. 
4.
Strategiya va kompaniya tuzilishi, sanoat ichidagi raqobat. 
5.
Davlat siyosati va rasgelelik roli.
Maykl Porter ning modeli ushbu turkumga kiruvchi o'z ichiga deb ishora: 
1.
Inson resurslari. Ular ekspertiza, iqtisodiy, mehnat miqdori, smenada va 
ish axloqiy muddati bilan ifodalanadi. Har bir sanoat uchun turli xodimlar o'z 
ehtiyojlari bor bo'lib, inson resurslari, turli toifalarga bo'linadi. 
2.
Ilmiy axborot salohiyati. Bu xizmat va tovarlarni ta'sir bir murakkab 
ma'lumotlar bazasi hisoblanadi. Bu salohiyati tadqiqot markazlari, shuning uchun 
tashqariga adabiyot, axborot bazalari, universitetlar va faollashdi. 
3.
Tabiiy va jismoniy resurslari. Ular sifati, iqtisodiy, mavjudligi, er, suv 
resurslari, mineral resurslar, o'rmon miqdori va bilan belgilanadi. Ushbu turkumda 
ham iqlim va geografik sharoitlar o'z ichiga oladi. 
4.
Capital - investitsiyalar yo'naltirildi mumkin pul. Ushbu turkumda ham 
jamg'armalar darajasi, milliy moliyaviy bozorlarni tuzilishi o'z ichiga oladi. 
5.
Infrastruktura. Bu bank muassasalari va boshqalar o'rtasida transport 
tarmog'i, axborot tizimi va sog'liqni saqlash, pochta xizmatlari, to'lov 
operatsiyalarini o'z ichiga oladi.

---

13 
Maykl Porter asosiy omil sharoitlar meros emas, balki mamlakat o'zi 
tomonidan yaratilgan, deb ishora. Bu holda, qiymati hech mavjudligini va ularni 
shakllantirish mexanizmi va takomillashtirish nisbati bor. Yana bir muhim nuqta 
ixtisoslashgan va umumiy, rivojlantirish va asosiy ustida omillar tasnifi 
hisoblanadi. Bundan quyidagicha deb, yuqoridagi shartlarga asoslangan tashqi 
bozorda davlat barqarorlida, yetarlicha kuchli mo'rt va qisqa umr. Amalda, Maykl 
Porter modelini qo'llab-quvvatlash uchun dalil mo'l bor. Misol - Shvetsiya. Bu, 
asosan, G'arbiy Evropa bozor metallurgiya jarayonini o'zgartirib bo'lmaydi qadar 
qadar kam oltingugurt, temir, ularning eng yirik konlari foydalanish qulay 
hisoblanadi. Natijada, ruda sifati uning ishlab chiqarish yuqori xarajatlarini 
qoplash uchun to'xtadi. yuqori texnologiyali ishlab, bir qator har qanday 
afzalliklarga berish mumkin emas (masalan, arzon mehnat resurslari va tabiiy 
resurslardan bir boylik) muayyan asosiy shartlari. ish faoliyatini yaxshilash uchun, 
ular muayyan tarmoqlar uchun moslashtirilgan bo'lishi kerak. Bu boshqa joylarda 
muammoli tashkil sanoat korxonalari, qayta ishlash xodimlari ixtisoslashgan 
mumkin. 
Maykl Porter ning model ma'lum asosiy sharoitlar yo'qligi yaxshilash va 
rivojlantirish uchun kompaniya rag'batlantirish, kuchli harakat mumkin, deb 
ta'kidlaydi. Misol uchun, Yaponiyada, er qiyinchilik yo'q. Bu muhim omil 
etishmasligi o'z navbatida, jahon bozorida juda mashhur bo'lib kelgan, ixcham 
texnologik operatsiyalar va jarayonlarini rivojlantirish va amalga oshirish uchun 
asos sifatida harakat edi. muayyan sharoitlar yo'qligi, boshqa imtiyozlar tomonidan 
qoplanadi kerak. Shunday qilib, yangilik uchun malakali kadrlar berilishi 
kerak.