Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

7-mavzu. Mesopotamiya davri bo‘yicha manbalar va 
tarixnavislik. Ossuriya va yangi bobil podsholigi davrida 
madaniyat. 
 
Reja: 
1. Qadimgi Mesopotamiya tarixi va manbashunosligi. 
2. Yozma hujjatlar. 
3. Diplomatik hujjatlar. 
4. Tarixiy yozuvlar - solnomalar. 
5. Antik mualliflarning asarlari. 
 
Tayanch iboralar: 
sivilizatsiya, mixxat, manbashunoslik, 
tarixnavislik, kolleksiya, solnoma, ekspeditsiya, antik dunyo, 
deshifrovka, shumershunoslik, ossurshunoslik, piktografiya, «Kir 
manifesti», «Rassam Silindri», «Osma bog‘lar»,“suv tubining chin 
o‘g‘li”, Marduk, patesi, piktografiya, mixxat tizimi, Ea, Sin Utu, 
Shamash, Ishtar, lugal, Gilgamesh, pretsessiya, Xammurapi, Gerakl, 
Gerodot, Aqida, epik poema, mirza (kotib), solnoma, monument, 
relyef. 
 
Mesopotamiya - yunoncha «Ikki daryo oralig‘i» degan ma'noni 
anglatadi. Frot (uzunligi 2700 km) va Dajla (uzunligi 1900 km) 
daryolari shimolda Armaniston tog‘laridan boshlanib, janubda ular 
Fors ko‘rfaziga quyiladi. Bir necha ming yillar avval bu ikki daryo 
alohida-alohida Fors ko‘rfaziga quyilgan, keyinchalik ming yillar 
o‘tishi bilan ular Shatt-al-arab deltasida birlashib, hozirgidek Fors 
ko‘rfaziga qo‘yiladigan bo‘lgan. 
Bundan olti ming yil ilgari Frot va Dajla daryolari vodiylarining 
janubiy qismiga shumerliklar, shimoliy qismiga esa yirik ko‘chmanchi 
qabilalar - aqqodlar kelib joylashgan. Bu vodiylarda qadimgi Shumer 
va Aqqod sivilizatsiyalari vujudga kelgan. 
Mesopotamiya (asosan, hozirgi Iroq respublikasi hududi) Yaqin 
Sharq markazida joylashgan bo‘lib, qadimdan bu mintaqa orqali 
ko‘plab savdo yo‘llari g‘arbdan Sharqqa, shimoldan janubga tomon 
o‘tgan. 

---

 
 
122
Mesopotamiyada arxeologik qazilmalar XIX asrning 
o‘rtalaridan boshlandi. Bu ishlarni amalga oshirish, 
umuman, Mesopotamiya tarixini o‘rganishda Yevropa, 
Amerika arxeologlarining xizmati katta. Birinchi 
arxeologik kashfiyotlar 1842-yilda Mesopotamiyaning shimoliy 
qismida fransiyalik diplomat, tibbiyot mutaxassisi E.P.Botta 
tomonidan amalga oshirildi
1
. U, avval, Kuyunjik tepaligida qazish 
ishlarini olib borib, so‘ng o‘z ishini Xorsobod qishlog‘ida davom 
ettirdi. 1843-yilda E.P.Botta bu yerdan Ossuriya podshosi Sargon II 
ning qimmatli saroy xarobalarini topdi.