Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

mamlakatlar shohi, Kashtosib o‘g‘li Ahamoniydir. Shoh Doro 
“So‘g‘diyonaning ortidagi saklar mamlakatidan to Kushga qadar 
(ya'ni Efiopiyagacha), Hindistondan Sardagacha shohlikni menga 
ulug‘ xudo Axuramazda ato etgan. Axuramazda yurtimni o‘z 
panohida asrasin”. 
Ahmoniylar davlatida satrapliklar va savdo - sotiq. Eronda 
Ahamoniylar davlatini ichidan mustahkamlash uchun muntazam 
mahalliy boshqarma tizimini tashkil etish talab qilingan. Kayxisrav 
(Kir) davrida bo‘ysundirilgan mamlakatlardan iborat yirik o‘lkalarni 
hokimlar idora qilgan. Ular “satrap” deb atalgan. Satraplar shoh 
noiblari hisoblanib, o‘lkalarda idora, boshqaruv ishlarini o‘z qo‘llarida 
markazlashtirgan. Ular o‘lkalarda tartib o‘rnatib, qo‘zg‘olonlarni 
bostirgan. Shuningdek, satraplar qo‘shinga qo‘mondonlik qilib, harbiy 
ta'minot ishlarini olib borgan va shaxsiy gvardiyani saqlash huquqiga 
ham ega bo‘lgan. Moliya - soliq ishlari, ya'ni, aholidan soliq yig‘ish, 
yangi soliqlar joriy etish va soliq orqali tushgan boyliklarni shoh 
xazinasiga topshirish satraplar qo‘lida edi. Bundan tashqari, ular 
o‘lkaning xo‘jalik hayotini, jumladan, dehqonchilik ishlarini borishini 
ham kuzatib borganlar. Nihoyat, o‘lka amaldorlarini tayinlash va 
xizmatdan chetlatish, ularning ishini nazorat qilish huquqiga ham ega 
edilar. Shunday qilib, satraplar katta vakolatlarga ega bo‘lib, o‘z 
saroyi va saroy ahliga ega mahalliy hukmdor bo‘lganlar. 
Ahmoniylar boshchiligidagi Eron shohligining ba'zi o‘lkalari 
o‘rtasida aloqalarni yo‘qligi Qambiz shohligining oxiri - Doro I 
hukmdorligining boshida avj olgan. Qo‘zg‘olonlar va ijtimoiy 
ziddiyatlar islohotlarni talab qilgan, chunki ular Eron davlatining ichki 
ahvolini mustahkamlashi kerak edi. 
Ahmoniylar hukmronligi davrida savdo-sotiq ishlari ham ancha 
rivoj topdi. Qadimgi savdo yo‘llari Eronni Mesopotamiya va 
Kavkazorti o‘lkalari bilan bog‘lagan. Bronza qurollarini tayyorlashda 
zarur qo‘rg‘oshin va qalay Erondan Mesopotamiyaga olib borilgan. 
O‘rta Osiyo va Erondan boshlangan boshqa savdo yo‘llari Sharqqa - 
Xitoyga va janubi-Sharqiy Hindistonga olib borgan. Jumladan, 
miloddan avvalgi I ming yillik o‘rtalarida Baqtriya va Hindiston 

---

 
 
255
muhim savdo markaziga aylangan. Savdo-sotiq taraqqiy etishi bilan 
qadimgi qal'alar iqtisodiy markazga aylana bordi. Xorazmning ayrim 
shaharlari, Baqtriyada Balx, So‘g‘diyonada Marokanda, Eron g‘arbida 
Suza, Midiyada Ekbatana, shuningdek Bobil kabi shaharlar muhim 
savdo markazlariga aylandi. 
Doro I davrida Eronda savdo ishi taraqqiy etganligi Suzadan 
topilgan yozuvda nomoyon bo‘ladi. Bu yozuvda Suzada qurilgan 
saroy haqida ma'lumot keltirilgan. Shuningdek, shoh saroyini qurish 
uchun turli mamlakatlardan materiallar keltirilganligi haqida 
ma'lumotlar bor. Masalan, kedr daraxti Livan tog‘laridan, oltin - Sarda 
va Baqtriyadan, lojuvard va qizil tosh - So‘g‘diyonadan, feruza - 
Xorazmdan, kumush va bronza - Misrdan, fil suyagi - Efiopiya, 
Hindiston va Araxosiyadan keltirilgan. 
Eronda savdo-sotiq ishlarini yanada rivojlantirish, davlatning 
ayrim xududlari o‘rtasida iqtisodiy aloqalarni yanada mustahkamlash 
uchun yagona pul birligini kiritish zarur edi. Shu maqsadda Doro I pul 
islohotini amalga oshirdi. Mamlakat hududi bo‘ylab yagona oltin 
tanga - darik (8, 416 gr) joriy qilindi. Eng Yuqori qadoq va tanga 
birligi - Eron talanti 3 ming darikdan iborat bo‘lgan. Oltin tangalarni 
zarb qilish huquqi faqat markaziy hokimiyat qo‘lida bo‘lgan. 
Satrapliklarda esa satraplarga faqat mis va kumush tangalarni zarb 
qilish huquqi berilgan. Mayda chaqa o‘rnida eroncha “shekel” deb 
atalgan kumush pul bo‘lib, u darikning yigirmadan biriga (5,6 gr. 
kumushga) teng bo‘lgan. 
Savdo - sotiqni rivojlantirishda va, umuman, xo‘jalikni yuritishda 
qurilish ishlari va aloqa xizmatini keng suratda yo‘lga qo‘yish katta 
ahamiyatga ega bo‘lgan. Bu masalada eronliklar qadimgi xettlar va 
ossuriyaliklar tomonidan qurilgan yo‘llardan foydalanib, bu yo‘llarni 
savdo karvonlari, pochta xizmati uchun va qo‘shinlarni olib yurish 
uchun moslashtirgan. Shu bilan birga, bir qancha yangi yo‘llar ham 
qurilgan. Ahamoniylar davrida Kichik Osiyodan to Hindistongacha 
bo‘lgan hududda muhim savdo yo‘llari mavjud bo‘lgan.