Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

ming yillik oxiriga oid. Suza I qatlamida manzilgoh izlari bilan birga 
qabriston ham saqlanib qolgan bo‘lib, bu hol manzilgohning qadim 
ahlining marhumga bag‘ishlangan marosimlaridan dalolat beradi. 
Suza I qatlamida topilgan buyumlar eneolit davriga oid deb hisoblash 
kerak. Pishiq-puxta yasalgan va silliqlangan tosh qurollar bilan bir 
qatorda bu yerda misdan yasalgan buyumlar kamdan-kam uchraydi. 
Suza I madaniy qatlamidan farqli ravishda, undan keyingi Suza II 
qatlami madaniyati, nafaqat Suzada, balki janubiy-Sharqiy Eronning 
boshqa nuqtalarida ham tarqalgan bo‘lib, Elamning g‘arbidagi 
mamlakatlar, birinchi navbatda Shumer madaniyati bilan tutashgan.  
Elam davlati miloddan avvalgi II ming 
yillikda katta mavqyega ega bo‘lgan. Urning 
III sulolasi paytida ham Elam boshqa davlatlar 
kabi Shumer-Aqqod davlati tarkibiga butunlay kirmay, balki 
Elamning turli shahar va viloyatlarini mahalliy hukmdorlar boshqarib 
turganlar. Urning III sulolasi inqirozga yuz tutganidan so‘ng, Elam 
davlati yana mustaqillikka erishdi. Shu vaqtda unda Bobildagi kabi 
quldorlik kuchaygan. Buni shu vaqtgacha yetib kelgan ko‘pdan - ko‘p 
huquqqa oid hujjatlar ham tasdiqlaydi. Ayrim viloyatlarda shoh yoki 
“ota”  lar (adda) hukmronlik qilganlar. Ammo taxt otadan o‘g‘ilga 
emas, balki tog‘adan jiyanga, ya'ni singlisining o‘g‘liga o‘tgan. Shu 
bilan  “singilni o‘g‘li” iborasi  “merosxo‘r avlod” ma'nosini ifoda 
etgan.  
Elam viloyatlariga “buyuk vakil” (shumer tilida sukkal-shax) 
unvonini olgan buyuk hukmdor hukmronlik qilib, viloyat hukmdorlari 
esa ko‘pincha “buyuk vakil” ning yaqin qarindoshlari bo‘lganlar.  
Davlatning gullab 
yashnashi va  
inqirozi 

---

 
 
171