Microsoft Word isajon sulton boqiy darbadar lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
17
mushkullari yengillashgan bo‘lur edi. Masalaning estetik tomonlarini ham hal qilishimiz, butun 
dunyodagi barcha xalqlar bilan birgalikda yakdil qarorga kelishimiz lozim – bular insonmi, inson 
emasmi? Bugungi kunda tajribaxonalarda son-sanoqsiz jonzotlar ustida turli-tuman tadqiqotlar 
o‘tkazilmoqda, minglab hayvonlarning tana xususiyatlari, ichki a’zolari, har xil ta’sirlarga munosabati 
o‘rganilmoqda. Biz bu jonzotlarga ilmu fan taraqqiyoti yo‘lida qurbon qilinishi lozim bo‘lgan tajriba 
materiali deb qaraymizmi yoxud inson debmi? Tadqiqotlarimiz yangi, barhayot nasl olish yo‘lidagi 
zahmatlar sifatida olqishlanadimi yoki insoniyat ustidan o‘tkazilgan g‘ayriinsoniy tajribalar deb 
la’natlanadimi – bu savol ham ochiq qolmoqda... 
Tasvirda shisha xonadagi g‘oyat katta boshli odamning surati qalqdi, yon qismida uning tartib 
raqami, dunyoga keltirilish vaqti hamda yozuvlar paydo bo‘ldi: 
 
«Men kimman?» 
«Otim nima?» 
Laboratoriyalarda, zirhli shisha idishlarda dunyoga kelgan va g‘ayrioddiy xususiyatlari bilan bir 
qatorda, nuqsonlari bilan ham odamni qo‘rqitadigan turli-tuman sun’iy odamlar anjuman ahliga, balki 
butun insoniyatga ana shunday – 
nigohlarida tushunmovchilik, azob, qiynoq aks etgan holda
jim, 
iztirob ila boqmoqda edilar. 
«Men kimman?» 
«Otim nima?» 
Balki ularning tadqiqotlar natijasida ayqash-uyqash bo‘lib ketgan miyalarida boshqa turli savollar 
ham ko‘pdir, lekin eng asosiy savol baribir shu bo‘lib qolmoqda va butun insoniyatga qarata 
berilmoqda edi. 
«Men kimman?» 
«Otim nima?» 
Bir oz vaqt o‘tgach, ularning o‘rnini baland bo‘yli, sochlari uzun, ko‘rkam bir yigitning tasviri 
egalladi. 
Bu – tadqiqotlarimizning eng yuksak cho‘qqisi, oddiy insonga nisbatan g‘oyat uzoq umr 
ko‘radigan barhayot jonzot, – deb davom etdi olim. – Siz uzoq yillardan beri orziqib kutgan va ilmiy 
orzularingizni o‘zida mujassam etgan mukammal mavjudot shu! Avvalgi nusxalarning barcha 
fazilatlari unda mujassam. Gen turli-tumanliklarning bunday zafarli halqasini topishda osiyolik bir 
hamkasbimizning juda katta ko‘magi bor, u odam hozir orangizda, barhayot insonning vujudidagi 
DNA halqasining siri hozircha shu odamgagina ayon. Bu kishining fan taraqqiyotiga qo‘shgan hissasi, 
bir mahallar Osiyodagi kichkinagina hujrasidan chiqmagan holda, aql kuchi ila ummon ortida yana bir 
qit’a borligini ko‘ra olgan
4
yoki turli hisob-kitoblar orqali fazoda Urandan so‘ng yana bir sayyora 
borligini ilg‘agan
5
ikki buyuk olimning hissasidan kam emasligini ta’kidlab o‘tmoqchiman. Men tilga 
olib o‘tgan kishilar nigoh yetmas olislardagi narsalarni va hodisalarni aqlu tafakkur kuchi bilan ko‘ra 
olgan edilar. Tadqiqotlarimizni boshi berk so‘qmoqlardan oldinga olib chiqqan kishi – genetikaning 
asoschisi Gregor Mendel kashf etgan qonuniyatlar bilan Sharq she’riyatidagi aruz vazni bahrlaridagi 
fe’l turlanishlari orasidagi bog‘liqlikni mantiqiy modellashtirish orqali kashf etgan va gen 
o‘ramlarining eng maqbul kombinatsiyalaridan birini topgan hamkasbimiz professor Ziyodir. Men 
4
Abu Rayhon Beruniy 
5
U. Levere – Uranning aylanish chizig‘idagi og‘ishlarni hisoblab chiqish orqali undan keyingi yana bir sayyorani – Neptunni kashf 
etgan frantsuz olimi. 

---

Isajon Sulton. Boqiy darbadar (roman)