Microsoft Word ihyo qalb ziyouz com doc

 
Go‘dak bolalarning ulg‘ayish vaqtlari avvalida tarbiyalash, ularga odob berish 
va xulqlarini chiroyli qilish yo‘llari bayoni
Bilingki, go‘dakni tarbiyalash eng muhim va eng ta’kidli ishlardandir. Go‘dak ota-
onasining oldida omonatdir. Uning pokiza qalbi har bir naqsh va suratlardan xoli, 
qimmatbaho gavhardir. U har bir naqshni qabul qiluvchi va har bir moyil etuvchi narsaga 
moyil bo‘luvchidir. Agar u yaxshilikka odatlantirilsa, o‘rgatilsa, shunga ko‘ra ulg‘ayadi. 
Dunyo va oxiratda baxtli bo‘ladi. Uning savobiga ota-onasi, unga ta’lim beruvchi, odob 
o‘rgatuvchilarning hammasi sherik bo‘ladi. Agar unga yomonlik o‘rgatilsa, chorvalar 
tashlab qo‘yilgandek, o‘z holiga tashlab qo‘yilsa, badbaxt va halok bo‘ladi. Gunohi uni 
boshqarib turuvchi va unga egalik qilib turuvchilarga bo‘ladi. Alloh azza va jalla aytadi: 
«Ey mo‘minlar, sizlar o‘zlaringizni va ahli-oilalaringizni do‘zaxdan saqlangizki, 
uning o‘tini odamlar va toshdir»
(Tahrim surasi, 6-oyat). 

---

Ihyou ulumid-din (Qalb kitobi). Abu Homid G’azzoliy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
110
Modomiki, ota farzandini dunyodagi olovdan saqlar ekan, uni oxiratdagi olovdan ham 
saqlashi yaxshiroqdir. Bu saqlash unga odob berish, uni poklash, chiroyli xulqlarni 
o‘rgatish, yomon do‘stlardan saqlash, maishatparastlikka odatlantirmaslik bilan bo‘ladi. 
Yana ziynatni va farovon yashashni yaxshi ko‘rsatmaydi, chunki u ulg‘ayganda ziynatni 
va to‘kin yashashni axtarib, umrni behuda o‘tkazib yuboradi. Natijada abadiy halokatga 
uchraydi. 
Demak, boshdanoq uni nazorat qilib turish lozim bo‘ladi. Unga enagalik qilish va emizish 
uchun halol yeydigan dindor ayolni yollaydi. Chunki haromdan hosil bo‘lgan sutda 
baraka yo‘q. Agar go‘dakning ulg‘ayishi harom yeydigan ayolning qo‘lida bo‘lsa, uning 
tabiati iflos narsalarga qorishib, shunday narsalarga moyil bo‘lib qoladi. Qachonki, bola 
narsalarning farqiga borishni bilsa, uni yanada yaxshiroq nazorat qilish lozim bo‘ladi. 
Farqiga borishning ibtidosi uyalishning ilk holatlari zohir bo‘lishidir. Chunki u agar 
tortinchoqlik, hayo qilsa va ba’zi ishlarni o‘zicha tark aylasa, bu uning aql nuri porlay 
boshlaganidandir. Shunda o‘zicha ba’zi narsalarni xunuk va ba’zisini boshqasiga teskari 
holda ko‘rib, ba’zi narsadan uyalib, ba’zisidan uyalmaydigan bo‘ladi. Bu esa unga 
Allohdan hadya va xulqlarning mo‘‘tadil, qalblar sofligiga dalolat qiladigan bir 
bashoratdir. U balog‘atga yetganida aqli komilligi bilan bashorat qilingandir. Hayoli 
go‘dak befarq tashlab qo‘yilmaydi. Balki hayosi va farqiga borishi yordamida unga odob 
berishga harakat qilinadi. 
Bolaga eng avval g‘olib keladigan sifatlardan biri taomga ochko‘zlikdir. Unga taom 
to‘g‘risida odob berilishi lozim. Taomni o‘ng qo‘l bilan olish, olayotganda «Bismillah...» 
aytish, o‘z oldidan yeyish, boshqalardan oldin taomga oshiqmaslik, taomga va ovqat 
yeyayotgan kishiga tikilib turmaslik, yeyishda shoshmaslik, yaxshi chaynash, luqmalarni 
ketma-ket olmaslik, qo‘lini va kiyimlarini ovqatga belamaslik, shunga o‘xshash odoblarni 
o‘rgatish lozim. Ba’zi vaqtlarda nonning o‘zini yeyishga odatlantirish ham kerak. Shunda 
albatta nonxurush bo‘lishi kerak, degan fikrga bormaydi. Ko‘p taom yeydiganlarni 
chorvalarga o‘xshatish bilan, uning oldida ko‘p ovqat yeydigan go‘daklarni yomonlash, 
oz yeydiganlarini maqtash bilan ko‘p taom yeyishni yomon ko‘rsatish, unga o‘zidan 
boshqa kishilarga ovqat ehson qilishni va boriga qanoat qilishni o‘rgatish lozim. Yana 
ipakli va rangli kiyimlar emas, balki oq kiyimlar unga yaxshi ko‘rsatiladi. Unga bunday 
kiyimlar ayollar va xunasa kishilar kiyimi ekani ta’kidlanadi. Erkaklar ulardan or qilishi 
kerakligi ham o‘rgatiladi. Mana shu narsani unga ko‘p takrorlash kerak. Go‘dakning 
ustida ipak yoki rangli kiyim ko‘rib qolinsa, uni inkor qilish va yomonlash kerak. Bola 
maishatparastlik, yaxshi yashash, ko‘rkam kiyim kiyishni odat qilgan tengdoshlaridan 
ehtiyot qilinadi. Yana shu narsalarga qiziqtiradigan kishilarga qo‘shilishdan ham himoya 
qilinadi. Chunki go‘dak ulg‘ayishi boshlangan vaqtda beparvo tashlab qo‘yilsa, ko‘p 
hollarda xulqi yomon, yolg‘onchi, hasadgo‘y, o‘g‘ri, chaqimchi, o‘ta o‘jar, sergap, 
serkulgi, hiylakor, g‘oyat hazilkash bo‘lib o‘sadi 
Ota-ona bolani mana shu (yomon xulq)larning hammasidan chiroyli odob berish bilan 
saqlaydi. So‘ngra uni maktabda shug‘ullantiradi. Bola o‘z nafsiga solihlarning urug‘larini 
ekishi uchun Qur’on ta’lim oladi, hadislarni, yaxshilarning hikoyalarini, ularning 
holatlarini ta’lim oladi. Ishq va ishq ahli zikr qilingan she’rlardan, yozgan she’rlari 
go‘zallikdan, tabiatlarining muloyimligidan, deb o‘ylaydigan adiblarga qo‘shilishdan ularni 
asraydilar, chunki bu go‘daklar qalbiga fasod urug‘ini ekadi. Agar go‘dak bolada chiroyli 
xulq va maqtovli ish zohir bo‘lsa, u ikrom qilinmog‘i, uni xursand qiladigan narsalardan 
mukofot berilmog‘i, insonlar oldida maqtalmog‘i lozim. Agar bola ba’zi hollarda shunga 

---

Ihyou ulumid-din (Qalb kitobi). Abu Homid G’azzoliy