Bu dunyoda o’lib bo’lmaydi (qissa). Tog’ay Murod
www.ziyouz.com
kutubxonasi
47
Eskicha urf-odatgami? Iffatgami? O’zbek xotin-qizlari...
feodalizmda shunchalar
musulmon edimi? O’zbek xotin-qizlari feodalizmda shunchalar... iffatli muslima edimi?
O’zbek xotin-qizlari feodalizmda shunchalar... hur-erkin edimi?»
Botir firqa... g‘oyasiz xayollarga bormaslik uchun tokchadan «KPSS programmasi»ni
oldi. Yoniga qo‘ydi. KPSS programmasiga qarab-qarab ovqat yedi. KPSS programmasiga
qarab-qarab choy ichdi.
Kampiri Botir firqani bu qilig‘idan hayron bo‘lmadi. Aksincha, Botir firqani qo‘nglini olish
yo‘lini qildi: KPSS programmasini silab-silab qo‘ydi.
— Xo‘p
binoyi qilasiz, rais bova, — dedi kampiri. — Qayta mutolaa ilmni onasi,
ilmginani onasi!
Botir firqa ma’qullab bosh irg‘adi. Baribir, oppoq narsalar xayolidan ketmadi.
«Agar feodalizm zamonida bo‘lsa edi, Dilyaday ayollar... biror boyni yo o‘ninchi, yo o‘n
beshinchi xotini bo‘lar edi, — dedi Botir firqa. — Dilyalar feodalizmda qaerda ishlar edi?
Bu holi bilan... hech qaerga sig‘mas edi! Qaysi bir boyni kir-chirini yuvib kun ko‘rar edi.
Oyog‘i buzuqlar... feodalizmga-da sig‘maydi! Bundaylar qaysi bir... fohishaxonalarda jon
saqlar edi».
— G’animat g‘arniki,
deydilar, — dedi Botir firqa.
— Labbay?
— G’ar qarisa otin bo‘ladi!
— KPSS programmasi ustida unday demang, rais bova.
Botir" firqa xiyol bo‘lsa-da, o‘zini tiydi. KPSS programmasiga qarab-qarab bosh irg‘adi:
— Chin aytasan, kampir, partiyaviy fikrlash kerak,
partiyaviy, — dedi.
Botir firqa kampiriga 8 mart yig‘ilishini aytib berdi. Oppoq-oppoq narsalarni aytib berdi.
— Koshki, odamlar ularni kimligini bilmasa, — dedi Botir firqa. — Kaysi yuz bilan toat-
ibodat qiladi? Odamda bet bo‘lsa! Or-nomus bo‘lsa! G’ar qarisa otin bo‘lib... Qur’ondan
saboq berib o‘tiribdi. Olatlaringizni yuving, deydi! He, olating boshingdan qolsin!
Olatingga... kuydirgi chiqsin!
Botir firqa oppoq narsalarni... chaparastalab so‘kmokchi bo‘ldi. Yana-tag‘in... KPSS
programmasini yuz-xotir etdi!
44
Lik etib qo‘zg‘oldi.
Hovli aylandi: daraxtlarni ushlab-ushlab aylandi. Daraxt uchlariga qarab-qarab aylandi.
Yer tupurib-er tupurib aylandi.
«Namoz o‘qish uchun torgina burchak kerak. Xilvatgina
burchak kerak, — dedi Botir
firqa. — Namoz bir metrcha joyda o‘qiladi. Ha, yiqilib-turish uchun bir metrgina yer
kerak. Besh-olti minutgina vaqg kerak. Axir, sovet davridayam tor burchaklar bor edi-
ku? Sovet davridayam besh-olti minutlik vaqt bor edi-ku?
Nega bular sovet davrida
namoz o‘qimadi? Chin, kommunistik partiya namozga qarshi edi. Ammo-lekin KPSS shu
namoz o‘qimasin deya... derazangdan mo‘ralab turmagan edi-ku? KPSS shu yotib-
turmasin deya... oyoq-qo‘lingni ushlab turmagan edi-ku? KPSS shu namoz vaqtini
bilolmay qolsin deya... bilagingdagi soatingni olib qo‘ymagan edi-ku?
Namoz o‘qish uchun... tahorat olish lozim bo‘ladi. Axir, KPSS tahoratxonang tirqishidan
mo‘ralab
turmagan edi-ku, shu tahorat olmasin, deya? Tahorat — yuvinib-chayinish
demak, halollanib-poklanish, demak. Axir KPSS tahoratxonangga kirib kelib...
pok-halol
bo‘lma, deya, zug‘um etib turmagan edi-ku?
Chin, sovet tuzumini qusurlari ko‘p edi. Chin, sovet tuzumi ko‘p narsalarga qarshi edi.