Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

VIII JUFT DAHLIZ-CHIG‘ANOQ NERVI (n.vestibulocohlearis).
Tuzilishi, vazifasi, tekshirish usullari, zararlanishi. 
Bu nerv o‘ziga xos ikkita sezuvchi nervdan iborat. 
1.
Eshituv yoki chig‘anoq nervi – n. sochlearis et acusticus. 
2.
Vestibulyar yoki daxliz nervi – n. vestibularis 
n. cochlearis – to‘rt neyron zanjiridan tashkil topgan. Birinchi neyronning 
bipollyar hujayralari spiral tugunchada (ganglion spirale) joylashgan. Bu 
hujayralarning periferik tolalari spiral a’zoning macula acustici sidagi neu 
epithelium da tarmoqlanib tugallanadi. Aksonlari esa nervus cochlearis ni hosil 
qilib, n.vestibularis bilan birga ichki eshituv yo‘li orqali miya so‘g‘oni tomon 
yo‘naladi va ko‘prik-miyacha burchagidan miya ko‘prigiga kiradi. Rasm 85. 
 
54-rasm.
 Dahliz chig‘anoq nervi.
1. Spiral tuguncha 
2. Chig‘anoq nervi 
3. Dahliz chig‘anoq nervi 
4. Dahliz nervi o‘zagi 
5. Chig‘anoq nervi o‘zagi 
6. Katta tosh nervi 
7. Yuz nervining tizzasimon tuguni
8. Nog‘ora parda tori 
9. Bachadoncha 
10. Orqa yarim aylana kanalning ampulasi 
11. Qopcha
12. Vestibulyar tuguncha
13. Dahliz nervi 
Eshituv nervi ko‘prikka kirib, undagi ikkita o‘zakda, ya’ni oldingi va orqa 
o‘zakda nucl. ventralis et dorsalis tugaydi. Bu o‘zaklarda II neyron hujayralari 
joylashgan. Nucl. ventralis dagi II neyron hujayralarining aksonlari ko‘prik asosida 
trapesiyasimon tanani (corpus trapezoideum) hosil qilib, qarama-qarshi tomonga 
o‘tadi. Ikkinchi neyron aksonlarining bir qismi trapesiyasimon tanadan o‘tayotgan 
o‘z tomondagi yoki qarama-qarshi tomondagi trapesiyasimon tana va ustki 
olivalarning hujayralarida tugaydi.
Dorzal o‘zak hujayralaridan boshlanuvchi II neyron hujayralarining 
aksonlari esa rombsimon chuqurcha yuzasiga chiqib, eshituv xoshiyalarini (striae 
acusticae) hosil qiladi. Striae acusticae rombsimon chuqurchani o‘rtasiga (raphe) 
keyin ko‘prik ichiga kirib, ko‘prikning asosi tomon yo‘naladi, so‘ngra 
trapesiyasimon tanada tugaydi va u yerdan III neyron boshlanib qarama-qarshi 
tomonga qarab davom etadi. III neyron trapesiyasimon tana o‘zagidan boshlanib, 
tashqi qovuzloq tarkibida yuqoriga ko‘tariladi. Qarama-qarshi tomondagi ventral 
va dorzal o‘zak hujayralari aksonlarining ham tashqi qovuzloqni hosil qilishda 
ishtirok etadi. Demak, bir tomondagi III neyron hujayralar aksonlari har ikkala 
tomondagi eshituv analizatorining o‘zagi tomon yo‘naladi.

---

 120
O‘rta miyaning pastki tepachalarida eshituv nervining reflektor tolalari 
tugallanadi, ular start refleksining afferent yo‘li hamdir.
Shunday qilib, hosil bo‘lgan lemniscus lateralis (III neyron) yuqoriga 
ko‘tarilib, po‘stloq osti eshituv markazlari bo‘lgan ichki tizzasimon tana o‘zagida
(corpus geniculatum medialis) va pastki tepachalarda tugaydi. Tashqi qovuzloq 
eshituv aksonlarining bir qismi nucl. lemniscus lateralis da tugaydi. To‘rt 
tepalikdan boshlangan tractus tectospinalis kesishma hosil qilgandan keyin miya 
so‘g‘onidan o‘tib, orqa miyani oldingi tizimchasi orqali yo‘naladi va orqa miya 
segmentlarining oldingi shox hujayralarida tugaydi. Bu yo‘l eshituv va ko‘ruv 
analizatorlarini orqa miya bilan bog‘laydigan reflektor yo‘l hisoblanadi. Corporae 
geniculatum mediale o‘zagida oxirgi–IV neyron hujayralari joylashgan bo‘lib, 
ularning aksonlari bosh miya po‘stlog‘ining chakka qismining yuqori pushtasidagi 
eshituv analizatorining o‘zagida tugaydi.
N.vestibularis ning I neyron hujayralari ichki quloqdagi gang. Scarpae da 
joylashgan. Bu hujayralarning dendritlari yarim halqasimon kanallarida va 
otolitdagi retseptorlarda tugallanadi. Aksonlari esa radix n.vestibularis ni hosil 
qilib n.cochlearis bilan birgalikda ko‘prikni ichiga kiradi. Vestibulyar nerv 
ko‘prikdagi yuqori, pastki, ichki va tashqi o‘zaklarda (Bexterev, Roller, Shvalbe, 
Deyters) tugaydi. Bulardan II neyron boshlanadi.