Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

HARAKATLANTIRUVCHI QISMI 
Til-yutqin va adashgan nervlarning harakat qismi 2 ta: markaziy va periferik 
neyrondan iborat.
I neyron markaz oldi pushtadan boshlanib, uning aksonlari po‘stloq-o‘zak 
yo‘lini hosil qiladi. Po‘stloq-o‘zak yo‘li ichki kapsulaning tizzasidan, miya 
oyoqlaridan, Varoliy ko‘prigidan o‘tib, qisman kesishma hosil qiladi va uzunchoq 
miyada joylashgan ikki yoqlama o‘zakda (nucl.ambigius) tugaydi. Bu o‘zak IX va 
X neyronlar uchun umumiydir. Ikki yoqlama o‘zakning aksonlari til-yutqin va 
adashgan nervlarni harakatlantiruvchi qismini hosil qilib, uzunchoq miyaning 

---

 123
olivasi bilan arqonsimon tana o‘rtasidan chiqadi va o‘z yo‘nalishida bo‘yintiriq 
teshigi (foramen jugularae) orqali kalladan chiqadi.
Adashgan nervning harakatlantiruvchi tolalari halqum, yumshoq tanglay, 
hiqildoq, ovoz mushaklarini innervatsiya qiladi. Til-yutqin nervining 
harakatlantiruvchi tolalari alohida m.stylopharyngeus ni innervatsiya qiladi.
SEZUVCHI QISMI 
 
Birinchi neyronning hujayralari pastki va yuqorigi bo‘yintiriq tugunlarida 
(gang. jugularae inf.et sup.) yotadi. Yuqori bo‘yintiriq tuguni hujayralari dendritlar 
umumiy sezgi impulslarni olib o‘tadi, aksonlari esa uzunchoq miyaga orqa lateral 
egatdan kirib, sezgi o‘zagida (nucl alae cinereae) tugaydi. 
57-rasm.
 Til-yutqin nervi.
1. Uyqu-nog‘ora nervi 
2. Katta tosh nervi 
3. Chuqur tosh nervi 
4. Qanotsimon kanal nervi 
5. Qanotsimon tanglay tuguni 
6. Quloq tuguni
7. Quloq suprasi – chakka nervi 
8. Til-yutqin nervining tutqin, bodom va til 
shoxchalari 
9. Yuz nervining tizzasimon tuguni 
10. Pastki so‘lak o‘zagi 
11. Ta’m bilish o‘zagi 
12. V juft nervning pastga tushuvchi o‘zagi
13. Ikkiyoqlama o‘zak 
14. Til-yutqin nervi 
15. Til-yutqin nervining yuqorigi va pastki tuguni 
16. Yuqorigi bo‘yin simpatik tuguni 
17. Adashgan nerv
Pastki bo‘yintiriq tuguni hujayralari dendritlari tilining orqa 1/3 qismidagi 
ta’m bilish so‘rg‘ichlarida tugaydi, aksonlari esa uzunchoq miyaga kirib ta’m 
bilish o‘zagida (nucl. solitarii) tugaydi. Sezgi va ta’m bilish o‘zagidan 
boshlanadigan ikkinchi neyronning aksonlari kesishma hosil qilib, ichki qovuzloq 
tarkibida ko‘ruv bo‘rtig‘ining oldingi va ichki o‘zagida tugaydi. Bu ko‘ruv 
bo‘rtig‘idan uchinchi neyron boshlanib, ichki kapsulaning orqa oyoqchasidan 
tepaga ko‘tariladi va markaz orqa pushtaning pastki qismida tugaydi. Sezuvchi 
tolalari til shilliq pardasini orqa 1/3 qismini, halqum, o‘rta quloq, yumshoq 
tanglay, hiqildoq, evstaxiyev nayi shilliq pardasi, tashqi eshituv yo‘li, quloq 
suprasining orqa terisini, hamda bosh miyaning qattiq pardasini innervatsiya qiladi.

---

 124