Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

ZARARLANISH BELGILARI 
Til-yutqin va adashgan nervlar yoki ularning harakat o‘zagi zararlansa 
bemorda periferik falaj belgilari ko‘riladi. Buning natijasida yumshoq tanglay, 
kekirdak, halqum, ovoz mushaklari falajlanib, kasalning ovqat va suyuqliklar 

---

 125
yutishi qiyinlashadi (disfagiya), yutganda qalqish, ovoz o‘zgarishi, burun bilan 
manqalanib gapirish kuzatilib, zararlangan tomonda yumshoq tanglay osilib, 
fonasiya vaqtida yuqoriga ko‘tarilmay, tilcha sog‘ tomonga egilib, yutish refleksi 
susayadi yoki yo‘qoladi. Agar IX-X juft nervlar ikki tomonlama zararlansa yutish 
tamoman buziladi, suyuqliklar burundan tushib keladi, ovoz yo‘qoladi (afoniya), 
yumshoq tanglay ikki tomondan osilib, yutish refleksi chaqirilmaydi.
XI juft – qo‘shimcha nerv (n.accessorius willisii) harakatlantiruvchi nervlar 
qatoriga kirib, u ham 2 ta: markaziy va periferik neyronlardan tuzilgan. Bu 
nervning markaziy neyroni markaz oldi pushtaning o‘rta qismidan boshlanib, 
uning aksonlari po‘stloq-o‘zak yo‘lini hosil qiladi.
59-rasm.
 Qo ‘shimcha nerv.
1. Foramen jugulare 
2. Ichki tolasi 
3. Musulus sternocleidomastoideus 
4. Trapetsiyasimon mushak 
5. Orqa miya ildizi 
6. Bosh miya ildizi 
7. Tashqi shoxchasi 
8. Orqa miya 
9. Katta ensa teshigi 
10. Rombsimon chuqurlik 
11. Po‘stloq o‘zak yo‘li 
a) kaftlarni birlashgan testi 
б
) trapetsiyasimon mushakni zararlanish
testi 
в
) osilgan bosh belgisi. 
Bu yo‘l ichki kapsulaning tizzasidan, miya oyog‘idan, Varoliy ko‘prigidan 
o‘tib, kesishma hosil qiladi va uzunchoq miyaning pastki qismidagi o‘zak (kranial 
qismi), hamda orqa miyaning to beshinchi segmentigacha joylashgan o‘zakda (spinal 
qismi) tugaydi. Bu o‘zak hujayralarining aksonlari bir necha ildizchalarga radix 
cranialis n. accessorius deyiladi. Radix cranialis uzunchoq miyaning orqa tashqi 
egatidan (sulcus postero lateralis) chiqadi. Spinal ildizchalar avval orqa miyaning 
o‘rta ildizlarini hosil qiladi, so‘ngra katta teshikdan (foramen magnum) kalla ichiga 
kiradi va kranial ildizchalar bilan qo‘shiladi. Shundan keyin (foramen jugularae) 
orqali kalladan chiqib m.m.sternocleidomastoideus et trapezius larni innervatsiya 
qiladi. M.sternocleidomastoideus boshning o‘ng va chap tomonga, oldinga va orqaga 
egishda ishtirok etadi, m.trapezius esa yelkani ko‘tarishda qatnashadi.