Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

 
POLIOMIYELIT (GEYNE-MEDIN KASALLIGI) 
Poliomiyeli o‘tkir infeksion virusli kasallik bo‘lib, orqa miyaning oldingi 
shox hujayralari va miya so‘g‘onining harakat o‘zaklari ko‘proq zararlanib, 
periferik falaj va mushak atrofiyasi bilan kechadi.
Poliomiyelit qadimdan ma’lum bo‘lgan kasallik bo‘lib, qadimgi Misrda 
poliomiyelitga xos (eramizdan avvalgi 4 asr) mo‘miyolangan suyak 
deformatsiyalari topilgan. Gippokrat poliomiyelit klinikasiga o‘xshash paralitik 
kasallik haqida yozib qoldirgan. 1840 yilda Geyne va 1890 yilda Medin bu 
kasallikni ilmiy asosladilar. Uni virusi esa 1952-54 yillarda topilgan.
 
Etiologiya va patogenez. 
Poliomiyelit qo‘zg‘atuvchisi – filtrlanuvchi virus 
(enterovirus guruhiga kiruvchi) bo‘lib, ko‘pgina ximiyaviy moddalarga chidamli, 

---

 242
ammo qizdirilganda tez nobud bo‘ladi. Poliomiyelitda kasallik manbai inson (kasal 
yoki virus tashuvchi) hisoblanadi. Kasallik fekal-oral yo‘l bilan yuqadi. Kasallik 
ko‘pincha yoz va kuz oylarida ko‘p uchraydi. Kasallikka 5 yoshgacha bo‘lgan 
bolalar chalinadi (ko‘pincha 2-3 yosh), katta yoshli bolalar va kattalar kasallikka 
ham chalinadilar, ular faqat epidemiya vaqtida kasallanishlari mumkin.
Poliovirusning kirish joyi oshqozon ichak trakti bo‘ylab, ichak epiteliyasi 
hujayralarida ko‘payadi (intestinal bosqich) va qonga so‘riladi (virusemiya 
bosqichi). Bunda ko‘pgina a’zo va to‘qimalarda (limfa tugunlari, taloq, jigar, 
o‘pka, buyrak) dissiminasiyalanadi va infeksiya gematogen yo‘l yoki nerv 
tolalarining o‘q silindri orqali nerv tizimiga kiradi. Virus miya moddasining 
harakat neyronlarini zararlaydi. 1-2-sutka davomida virus titri oshadi, keyin tez 
pasayadi. Virusning maksimal konsentratsiyasi kasallikni avj olgan davrlariga 
to‘g‘ri keladi (ayniqsa falaj bosqichiga). Harakat neyronlarining nobud bo‘lishi 
mushaklar denervasiyasiga, trofikasining buzilishi, ixtiyoriy harakatlarni 
yo‘qolishiga olib keladi. Uzoq vaqt harkatsizlik, mushaklarni qon bilan 
ta’minlanishini pasayishi, qo‘l oyoqlarni noto‘g‘ri holatiga, mushak, suyak 
to‘qimalarining atrofiyasiga olib keladi.