On savollari 191-193 fizika, 195 matematika

ON savollari 191-193 fizika, 195 matematika

1.O’sish va rivojlanish qonuniyatlari.

2.Prenatal va postnatal davrlar.
3.Skeletning umumiy tuzilishi.
4.Suyaklarning tarkibi va xillari.
5.Bosh suyagi. Umurtqa pog’onasi. Ko’krak qafasi.
6.Qo’l-oyoq skleti.
7.Muskul tizimi. Muskul xossalari
8.Nerv tizimining ahamiyati.
9.Nerv tizimining umumiy tuzilishi.
10.Refleks nerv tizimining asosiy faoliyati sifatida. Reflektor yoyi.
Nerv sistemasining faoliyati reflektor tarzida amalga oshadi. Ichki va tashqi muhit ta ’sirlariga markaziy nerv sistemasi orqali qaytariladigan javob reaksiyasi refleks deb ataladi. Tashqi ta ’sirlar eng avvalo o 'ta sezgir periferik nerv uchlari - retseptorlar orqali qabul qilinadi. Nerv sistemasi tashqi ta’sir natijasida faol holatga kelib, qo'zg'alishni javob qaytaruvchi organga o'tkazadi. Refleksning yuzaga chiqishida qo'zg'alish o'tadigan yo'l refleks yoyi deyiladi. Qo'zg'alishning o'tishi va refleks hosil bo'lishi uchun reflektor yoy butun bo'lishi kerak. Refleks yoy retseptor, markazga intiluvchi nerv, ya’ni afferent nerv, nerv markazi (orqa va bosh miya), markazdan qochuvchi nerv, ya’ni efferent nerv va ish bajaruvchi organ yoki effektor organdan tashkil topgan.
Retseptorlar joylashishiga qarab tashqi - ekstroretseptorlar va ichki interretseptorlarga bo'linadi
Ekstroretseptorlarga teri, k o 'z, quloq, hid bilish, ta ’m bilish organlarida joylashgan retseptorlar kiradi, ular turli xildagi tashqi ta’sirni qabul qiladi.
Interretseptorlar esa ichki organlarda joylashgan, ular organizmning o'zida hosil bo'ladigan ta ’sirni qabul qiladi. Prioprioretseptorlar muskullar, paylar va b o 'g 'im lard a joylashgan retseptorlardir.
11.Nerv markazlari va ularning xossalari.
12.Markaziy nerv tizimi.
13.Orqa miya. Bosh miya.
Yangi tug’ilgan bola bosh miyasining vazni 340-400 g bo'lib, tana vaznining 1,8-1,9 qismini (katta odamda esa 1,40 qismini) tashkil etadi. 1 yoshda bosh miya vazni 800 g, 7 yoshda 1250 g, 15 yoshda 1350 g, 18 yoshda 1380 g, katta odamlarda 1400 g ga teng. Bolaning bosh miyasi 7 yoshgacha tez o’sadi. Bosh miyaning o'sishi 20-30 yoshlarga borib to'xtaydi. 1-2 yoshda bosh miya orqa miyaga nisbatan ancha tez o'sadi, so’ng orqa miyaning o'sishi tezlashadi.
Bosh miya ham orqa miya kabi oq va kulrang moddalardan tashkil topgan. Bosh miyaning kulrang moddasi turli xil neyronlardan iborat. Bosh miyada 14 mlrd. nerv hujayrasi bor. Bundan tashqari, bosh miyaning 60-90% ni neyrogliya hujayralari tashkil etadi. Neyrogliya hujayralari himoya qiluvchi va tutib turuvchi tayanch to'qim a hisoblanadi.

14.Shartli va shartsiz reflekslar.

Nerv sistemasining faoliyati reflektor tarzida amalga oshadi. Ichki va tashqi muhit ta ’sirlariga markaziy nerv sistemasi orqali qaytariladigan javob reaksiyasi refleks deb ataladi.
Refleksning turlari. Turli ta’sirlarga javoban organizm tomonidan ko'rsatiladigan xilma-xil refiektor reaksiyalar shartsiz va shartli reflekslar deb, ikkita asosiy guruhga bo'linadi. Shartsiz reflekslar tug'm a bo'lib, evolyutsiya jarayonida shakllangan va nasldan-naslga o'tadi. Bu reflekslar bola hayotida muhim biologik ahamiyatga ega. Shartli reflekslar esa har bir individga xos bo'lib, hayot davomida ham orttiriladi va hayotiy muhim hisoblanadi.
Shartli reflekslar hosil bo'lishi uchun m a’lum sharoit bo'lishi shart.
Shartsiz reflekslar bosh miya katta yarim sharlari ishtirokisiz ham hosil bo'lishi mumkin, lekin shartli reflekslarning hosil bo'lishi uchun orqa miya va bosh miyaning sop qismi bilan birga ko'proq bosh miya katta yarim sharlari ishtirok etadi. Shartli reflekslar organizmning tashqi muhitga moslashishida muhim ahamiyatga ega, ular hayot mobaynida tormozlanib, yangilari hosil bo'lib turadi.
Shartli reflekslarning biologik ahamiyati. Bola tug'ilgandayoq unda ma’lum shartsiz reflekslar vujudga kelgan bo'ladi. Masalan, so'rish, yutish, so'lak ajralishi, himoya reflekslari (issiq narsadan qo'lni tortib olish, yo'talish, aksa urish va hokazo), jinsiy reflekslar, mavjud bo'ladi.
Shartli reflekslar organizmni tashqi muhit sharoitiga ancha murakkab moslashtiradi. Odam ovqatni hididan topadi, vaqtni chamalaydi va hokazo. Ovqatning hidiga so'lak, me’da shirasi ajrala boshlaydi. Shartli ta’sirlovchilar signallarni bosh miya katta yarim sharlari po‘stlog ‘ida analiz va sintez qilib, ta ’sirotga javob berishga tayyorgarlik ko‘radi.

15.Oliy nerv faoliyati.

16.Ko’rish analizatori tuzilishi.
17.Eshitish analizatori tuzilishi
18.Quloq. Tashqi va ichki quloq.
19.Ko’z soqqasining tuzilishi.
20.Endokrin tizim.
21.Ichki sеkrеtsiya bеzlari.
22.Gipofiz, qalqonsimon va ayrisimon bezlar
23.Me’da osti bezining ichki sekretor faoliyati, buyrak usti bezlari.
24.Qon tizimi. Qon funksiyalari.
25.Qonning miqdor va tarkibi. Qon plazmasi.
26.Qizil qon tanachalari, eritrotsitlar. Gemoglobin.
27.Qon guruhlari va qon quyish. Qon ivishi.
28. Qоn aylanishining ahamiyati. Yurak, uning kameralari,
29.Yurak ishi. Yurak sikli. Yurak ishini boshqaruvi.
30.Qonning katta va kichik qоn aylanish dоiralari bo’yicha xarakati.