Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

 
PERIFERIK NERV TIZIMINING TUZILISHI VA FAOLIYATI
 
 
Periferik nerv tizimini bosh miya va orqa miya nervlari tashkil qiladi. Orqa 
miya nervlari aralash; ya’ni sezuvchi, harakatlantiruvchi va vegetativ tolalardan 
tashkil topgan.
12 juft bosh miya nervlari esa tuzilishi va vazifasiga qarab 3 guruhga 
bo‘linadi: 
Harakatlantiruvchi (III, IV, VI, XI, XII), sezuvchi I, II, VIII va aralash V, 
VII, IX, X juft nervlar. Yangi tug‘ilgan chaqaloqninng periferik nerv tizimi 
kattalarnikidan farq qilmaydi. 3 yoshgacha bolalar periferik nerv tizimi miqdor 
tomonidan orta borib, kattalarda 15 marta ko‘payadi. Chaqaloqlarda nerv poyalari 
ancha yo‘g‘on, chunki nerv tutamlarini bir-biridan ajratib turuvchi chegara ancha 
kattadir, nerv tolalari esa nozik va ingichkadir–4 mm, kattalarda 6mm. 
Orqa miya nervlari umurtqalararo teshiklaridan chiqadi; 
I bo‘yin nervi ensa suyagi bilan atlant oralig‘idan, V dumg‘aza va dum 
nervlari dumg‘aza teshigidan o‘tadi. Orqa miya nervlari 31 juft bo‘lib, ular 8 
bo‘yin, 12-ko‘krak, 5-bel, 5-dumg‘aza va 1,2-dum nervlariga bo‘linadi. Har bir 
orqa miya nervi orqa miyaning oldingi harakatlantiruvchi va orqa sezuvchi 
ildizlarini qo‘shilishidan hosil bo‘ladi. Qo‘shilishidan oldin sezuvchi ildiz 
umurtqalararo teshik atrofida orqa miya tugunini hosil qiladi (ganglion spinalis). 
Tugunchalar soxta unipolyar hujayralar to‘plamidan iborat.
24-rasm.
 Simpatik nerv tizimining 
segmentar qismi.
1. Ventral shox 
2. Dorsal shox 
3. Umurtqalararo tugun
4. Orqa ustun
5. Oldingi tizimcha 
6. Kulrang qo‘shuvchi shox
7. Simpatik tugun 
8. Ichki a’zolar nervi 
9. Simpatik tugunning kollaterallari 
10. Oq qo‘shuvchi shox 
11. Simpatik poya
12. Neyroeffektor sinapslar

---

 41
Oldingi va orqa ildizlarning qo‘shilishidan aralash orqa miya nervlari hosil 
bo‘ladi. Har bir orqa miya nervi 4 ta shoxga bo‘linadi. Ingichka orqa shox (ramus 
posterior) uzun va baquvvat oldingi shox (ramus anterior) deyiladi. Oldingi ildiz 
tarkibida oq qo‘shuvchi tolalar bo‘lib (rami communicaontes) ular umurtqa 
pog‘onasi kanalidan chiqqan simpatik tugunlariga boradilar. Meningeal tolalar esa 
orqa miya pardasini innervatsiya qiladi. 
Qovurg‘alararo nervlarning harakatlantiruvchi tolalalari qovurg‘alararo 
mushaklarni, pastki 6 tasi qorin mushaklarini innervatsiya qiladi, sezuvchi tolalari 
esa tananing yon, oldingi va orqa yuzasi terisini, plevrani va qorin pardasini 
innervatsiyadi. Orqa miya nervlarining oldingi tarmoqlari bo‘yin, bel, dumg‘aza va 
dum sohasida bo‘yin, yelka, bel, dumg‘aza, dum chigallarini (plexus) hosil qiladi.