Ҳайдаров А.Ҳ. Ааналог ва ракамли электроника
11
1.4-расм. Умумий мақсадларда қўлланиладнган прецизион резисторлар.
Интеграл
микросхема
резисторлари
Яримўтказгичли
интеграл
схемаларнинг барча элементлари (транзисторлар, диодлар, резисторлар ва
конденсаторлар) кремний, арсенид галлийнинг
р-n ўтишлари
базасида
эпитаксия ва диффузия усули билан яратилади. Яримўтказгичли схемалар
резисторлари база соҳасида ҳосил қилинади ва уларнинг қаршилиги соҳа
қаршилиги билан белгиланади ва 25 Ом дан бир неча килоомларгача бўлган
оралиқда бўлади. Резисторларнинг технологик аниқлиги ±30% дан
ошмайди,
ҚТК=10
-3
·1/
0
C.
Қалин пардали микросхема резисторларини литография усули –
керамик асос (22ХC керамикаси) сиртига махсус трафарет орқали суртиш ва
уларни куйдириш (қизиган керамика усули) йўли билан олинади.
Махсус
ишларга
мўлжалланган
юпқа
пардали
микросхемалар
микроэлектрон техникада кенг қўлланилмоқда. Улар асосида йирик гибрид
интеграл схемалар яратилмоқда.
Бунинг сабаби шундаки, юпқа пардали
технология элементларнинг номинал қиймати чегараларини кенгайтиришга
ва янада юқори аниқликка, барқарорликка ва
ишончлиликка эришишга
имкон беради.
Резисторларнинг конфигурацияси маскаларнинг резистив қатлами
топологияси (жойлаштирилиши ва ўлчамлари) орқали белгиланади. Ток
ўтказувчи моддалар маскадаги “дарча” орқали пуркалади. Бунда вакуумда
термик
буғлантиришдан
ёки
катод
чанглатишдан
фойдаланилади.
Чанглатиш жараёни махсус вакуум қурилмаларида ўтказилади.
Маскалар металлдан қилинган ва фоторезистив бўлиши мумкин.
Фоторезистив маскалар ажратиш қобилияти микрометрларни ташкил
этадиган фотолитография усули билан олинади. Бироқ
технологик ва
аниқлик нуқтаи назаридан маскадаги “дарча”нинг минимал йўл қўйилган
эни 50÷100 мкм қилиб олинади. Резисторларга пуркаш учун МЛТ–ЗМ
қотишмаси, тантал, керметлар ва силицидлардан фойдаланилади.
Пуркаладиган
материалнинг
асосий
параметри
–
унинг
сирт
квадратининг қаршилиги
р_ = ρ
υ
/ d ҳисобланади. Бу ерда:
ρ
υ
– солиштирма
ҳажмий қаршилик (Ом·см
3
) ,
d – пуркаб ўтказиладиган парда қалинлиги
(см). Юпқа пардали резисторларни ҳисоблашда
ҚТК ва солиштирма
сочилиш қуввати
Р
0
ҳам муҳим параметр ҳисобланади.
Ҳайдаров А.Ҳ. Ааналог ва ракамли электроника
12
Юпқа пардали резисторлар тасма ёки меандр шаклида (1.7–расм)
бўлиши мумкин ва яримўтказгичларга нисбатан қатор афзалликларга эга:
улар барқарорроқ (±10
-4
·1/
0
C), жуда аниқ ишлайди (±5% гача) ва номинал
қаршилик диапазони 100 кОм гача бўлиб, одатда, 50 Ом÷50 кОм оралиқда
чегараланган.
Do'stlaringiz bilan baham: