Microsoft Word “Аналог ва рақамли электроника” фани бўйича маърузалар матни docx

Қаршиликларнинг асосий параметрлари 
Номинал қаршилик (R
Н ОМ
) ва унинг йўл қўйилган оғиши ( ± ∂R ). 
Резисторлар қаршилиги (Ом) умумий ҳолда қуйидаги формула орқали 
аниқланади: 
R = ρ l/ S 
бу ерда: ρ ва S – ток ўтказувчи элементнинг солиштирма электр 
қаршилиги (Ом·мм2/м) ва кўндаланг кесим юзаси (мм2); l – ток ўтиш 
йўлининг узунлиги (м). 
Резисторнинг номинал қаршилиги ундаги тамғада кўрсатилади. Кўп 
мақсадларга мўлжалланган резисторлар учун номинал қаршиликларнинг 6 
қатори мавжуд: E6, E12, E24, E48, E96 ва E192. Бундаги рақам шу 
қаршилиги ва номиналининг йўл қўйилган оғишига боғлиқ. Прецизион 
резисторлар қаршилигининг йўл қўйилган оғиши ±2% дан кам, умумий 
ишларга 
мўлжалланган 
резисторларники 
±5%; 
±10%; 
±20%, 
ўзгарувчанрезисторларники ±30% гача бўлади. 
Номинал сочилувчи қувват (P
НО М
). Бу катталик резисторнинг ўз 
параметрларини белгиланган чегараларда сақланган ҳолда муайян ишлатиш 
шароитида узлуксиз электр юкламада узоқ вақт сочиб туриши мумкин 
бўлган максимал қувватни билдиради.

---

Ҳайдаров А.Ҳ. Ааналог ва ракамли электроника  
9 
 
1.2 –расм. Умумий максадларда қўлланиладиган ўзгармас 
резисторлар. 
P
НОМ
 (Вт) қийматлари 0,01; 0,025; 0,05; 0,125; 0,25; 0,5; 1; 2; 5; 8; 10; 
16; 25; 50; 75; 100; 160; 250; 500 қаторидан танланади. Одатда, номинал 
сочилиш қуввати қанча катта бўлса, резисторлар ўлчами ҳам шунча катта 
бўлади. Чегаравий иш кучланиши (U
Ч ЕГ
). Резисторнинг чиқиш симларига 
қўйилган электр параметрларини бузмайдиган максимал йўл қўйилган 
кучланиш чегаравий иш кучланиши дейилади. Бу катталик, одатда, нормал 
иш шароити учун берилган бўлиб, резистор узунлиги, спиралсимон кесим 
қадами, атроф – муҳит температураси ва босимига боғлиқ. Температура 
қанчалик юқори ва атмосфера босими қанчалик паст бўлса, резисторнинг 
иссиқдан ёки электрдан бузилиш ва ишдан чиқиш эҳтимоли шунча ката 
бўлади.